ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ

 Εκ του περιοδικού ''Ο ΣΩΤΗΡ''

 Από την τετάρτη Κυριακή του Ιανουαρίου αρχίζει φέτος το Τριώδιον. Μία εκκλησιαστική περίοδος δέκα εβδομάδων, που ξεκινά την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και φθάνει μέχρι και το Μέγα Σάββατον. Μέσα στην περίοδο αυτή περιλαμβάνεται και η Μεγάλη Τεσσαρακοστή καθώς και η αγία και Μεγάλη Εβδομάς.

 Η ονομασία Τριώδιον οφείλεται στο ότι στις ιερές Ακολουθίες που τελούνται κάθε μέρα το πρωί στους ιερούς Ναούς μας κατά το διάστημα αυτό, τα τροπάρια του Κανόνος τις περισσότερες φορές είναι σε τρείς ομάδες, τρείς ωδές, ενώ τον άλλο καιρό είναι σε οκτώ ομάδες, οκτώ ωδές. Το βιβλίο που περιέχει όλες τις ιερές Ακολουθίες των ημερών αυτών ονομάζεται Τριώδιον και από αυτό πήρε την ονομασία της και όλη η περίοδος.

 Το Τριώδιον είναι η πλέον κατανυκτική περίοδος της λειτουργικής μας ζωής. Τελούνται κατ' αυτό Ακολουθίες που βοηθούν την ψυχή μας να συναισθανθή την κατάστασή της, να πονέσει για την αμαρτωλότητά της και να καταφύγει μετανοημένη και ταπεινή στο πέλαγος του ελέους του Θεού.

 Μέγα Απόδειπνον, <<Χαιρετισμοί>> της Υπεραγίας Θεοτόκου, Κατανυκτικοί Εσπερινοί, Προηγιασμένες θείες Λειτουργίες, Λειτουργίες του Μεγάλου Βασιλείου τις πέντε εν συνεχεία Κυριακές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και πρό πάντων οι Ακολουθίες του Νυμφίου και των σεπτών Παθών του Κυρίου. Όλα συγκινητικά, όλα βοηθητικά για την μετάνοιά μας και για την ανύψωση της ψυχής μας από τα χαμηλά, τα κοσμικά και αμαρτωλά.

 Οι θαυμάσιοι ιεροί ύμνοι της περιόδου αυτής, έργα αγίων υμνογράφων, και τα επιλεγμένα Αναγνώσματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκηδημιουργούν στους Ναούς μας και στην καρδιά μας άγια και ιερή ατμόσφαιρα.

 Αν θα θέλαμε με λίγες λέξεις να χαρακτηρίσουμε το πνεύμα του Τριωδίου, δεν θα βρίσκαμε καλύτερες από αυτές με τις οποίες αρχίζει ένας ύμνος αυτών των ημερών: <<Μετανοίας ο καιρός και δεήσεως ώρα>>, γράφει ο εμπνευσμένος ιερός υμνωδός. Αυτός δηλαδή ο καιρός, αυτή η περίοδος, είναι καιρός μετανοίας και προσευχής.

 Μετάνοια πρώτα. Θα μας το θυμίσουνσυγκλονιστικά η παραβολή του Ασώτου καιτο παράδειγμα της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Μετάνοια. Αλλαγή δηλαδή νου, νοοτροπίας, σκέψεων, επιθυμιών και λόγων. Να μή στριφογυρίζουν μέσα μας λογισμοί και πόθοι ακάθαρτοι και αμαρτωλοί. Να μή κυριεύουν το νού μας εγωιστικές και αλαζονικές σκέψεις σαν εκείνες του Φαρισαίου της Παραβολής. Να μη βρίσκειτόπο μέσα μας ο δαίμονας της κατακρίσεως, της φλυαρίας και αργολογίας, της αρχομανίας και περιεργείας, όπως μας θυμίζει η κατανυκτική ευχή του οσίου Εφραίμ, που ακούεται τις μέρες αυτές. Να μην έχει θέση στην ζωή μας η αμαρτία με κάθε της μορφή.

 Αντιθέτως να γεμίζει ο νούς μας με άγιες και καθαρές σκέψεις, με αγαπητική διάθεσηπρος τον Θεό και τους συνανθρώπους μας. Να παύσουν τα μάτια μας να στρέφωνται προς την αμαρτία, προς την ματαιότητα. Να παρακαλούμε τον θεό όπως ο ιερός Ψαλμωδός λέγοντας <<απόστρεψον τους οφθαλμούς μου του μη ιδείν ματαιότητα>> (Ψαλμ. ριη΄ [118] 37). Να μας βοηθεί για να μη μας ελκύουν οι θεωρούμενες χαρές του κόσμου, που ει χωρίς φόβο θεού, ούτε να κολλά η καρδιά μας σε πράγματα πρόσκαιρα.

 Αλλά να στρέφεται καθένας μας προς τα ουράνια, ρος τα ανέκφραστα κάλλη του Παραδείσου και να αγωνιζώμαστε να στολίσουμε την ψυχή μας με τα άφθαρτακαι αμάραντα και εύοσμα άνθη των αρετών. Με την αγάπη, με την ταπείνωση, με την καθαρότητα, με την πραότητα και την υπομονή. Με όλες τις αρετές που έδειξε με το παντέλειο παράδειγμά του ο Ιησούς Χριστός. 

 Αυτό σημαίνει μετάνοια. Αποστροφή προς την αμαρτία και πόθος και αγάπη για την αρετή. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, που τον προβάλλει προς μίμηση τις ημέρες αυτές η αγία Εκκλησία μας, έλεγε ότι μετάνοια είναι <<το μισήσαι την αμαρτίαν και αγαπήσαι την αρετήν και εκκλίναι (να πομακρυνθείς) από του κακού και ποιήσαι το αγαθόν>> (ΕΠΕ 11, 492).

 Και μαζί με την μετάνοια, είπαμε, και προσευχή. Περισσότερη και θερμότερη τώρα προσευχή. Γι' αυτό συχνότερα μας καλεί αυτές τις μέρες η Εκκλησία μας στις Ακολουθίες της για κοινή προσευχή, προσευχή με τα άλλα μέλη της Εκκλησίας μας. Και μαζί με την κοινή, και προσευχή ατομική στο σπίτι μας ή όπου αλλού μπορούμε. Προσευχή με τα λόγια των αγίων Πατέρων μας, που έχουν αποτυπωθεί στα βιβλία της Εκκλησίας μας. Αλλά και προσευχή αυτοσχέδια, με λόγια δικά μας, βγαλμένα από την καρδιά μας για την ψυχική μας κατάσταση, για κάθε τι που μας απασχολεί.

 Προσευχή όμως σαν εκείνην του Τελώνου Με συναίσθηση της αμαρτωλότητος και αναξιότητός μας. Με ταπείνωση και συντριβή.Με εκ΄ζήτηση του ελέους και της ευσπλαγχνίας του Θεού. Προσευχή που θα βοηθεί στην ολοκλήρωση της μετανοίας μας. Που θα πηγάζει από τα δάκρυα της καρδιάς μας και θα την πλημμυρίζει και πάλι με γλυκερά δάκρυα. Η αληθινή προσευχή, έλεγε ο άγιος Ιωάννης της <<Κλίμακος>>, που θα τον θυμηθούμε τις μέρες αυτές, είναι <<δακρύων μήτηρ, και πάλιν θυγάτηρ>> (Λογ. κη΄ παραγρ. α).

 Όταν ζούμε έτσι την προσευχή και την μετάνοια, θα ωφεληθούμε ουσιαστικά από το Τριώδιον. Και θα νιώσουμε πραγματικά τότε αναστημένοι ψυχικά, καθώς θα πανηγυρίζουμε την λαμπροφόρο Ανάσταση του Κυρίου, στην οποία μας οδηγεί το Τριώδιον.