Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑΝ ΜΕΤΑΛΗΨΙΝ

  (Συνέχεια ἐκ τοῦ προηγουμένου)

ΜΕΡΟΣ 2ον

Ἐάν ὁ Προφήτης Μωϋσῆς διά νά λάβη τάς δέκα ἐντολάς ἐχρειάσθη 40 ἡμέρας τελείαν νηστείαν, διά νά λάβη ὁ Χριστιανός ἐντός αὐτοῦ τόν Θεόν, δέν πρέπει νά νηστεύση;

 Χρησιμοποιοῦν οἱ κοιλιόδουλοι τόν ΞΣΤ΄ (66ον) Κανόνα τῆς 6ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἐπειδή ἀναφέρει ὅτι οἱ Χριστιανοί καθ' ὅλην τήν Διακαινήσιμον ἑβδομάδα πρέπει νά μεταλαμβάνουσιν. Δέν ἀναφέρουν ὅμως ὁλόκληρον τόν Κανόνα, ἀλλά τό τελευταῖον τμῆμα αὐτοῦ. Ἰδού ὁ Κανών ὁλόκληρος τί λέγει: «Ἀπό τῆς ἁγίας ἀναστασίμου Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν ἡμέρας, μέχρι τῆς καινῆς Κυριακῆς, τήν ὅλην ἑβδομάδα ἐν ταῖς Ἁγίαις Ἐκκλησίαις σχολάζειν δεῖ, ἀπαραλείπτως τούς πιστούς, ἐν ψαλμοῖς καί ὕμνοις, καί 'ωδαῖς πνευματικαῖς, εὐφραινομένους ἐν Χριστῶ καί ἑορτάζοντας, καί τῆ τῶν Θείων Γραφῶν ἀναγνώσει προσέχοντας, καί τῶν ἁγίων μυστηρίων κατατρυφῶντας. Ἐσόμεθα γάρ οὕτω Χριστῶ συνανιστάμενοι τε καί συνυψούμενοι. Μηδαμῶς οὖν ἐν ταῖς προκειμέναις ἡμέραις ἱπποδρόμια ἤ ἑτέρα δημώδης θέα ἐπιτελείσθω».

Δηλαδή, ὅλην τήν Διακαινήσιμον ἑβδομάδα οἱ Χριστιανοί πρέπει νά παραμένουν μέσα εἰς τάς Ἐκκλησίας, εὐφραινόμενοι καί ἑορτάζοντες τήν ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου, μέ ψαλμούς καί ὕμνους καί ἄσματα πνευματικά, προσέχοντες εἰς τά λόγια τῶν Θείων Γραφῶν, καί μεταλαμβάνοντες τά θεῖα Μυστήρια.

Ὅσοι, λοιπόν, ἤθελον νά μεταλαμβάνουν συνεχῶς τήν Διακαινήσιμον ἑβδομάδα, παρέμενον εἰς τόν Ναόν καθ' ὅλην τήν ἑβδομάδα, μέ προσευχάς καί ὕμνους, καί ἄγνωστον μέ πόση νηστείαν. Ἐνῶ οἱ ἀνευλαβεῖς, ἀπήρχοντο εἰς τάς οἰκίας των, καί ἔτρωγον καί ἔπινον. Δέν λέγει ὁ Κανών, ἔλθετε οἱ χθές καταλύσαντες καί διασκεδά­σαντες, ἀλλά ἔλθετε ὅσοι παρεμείνατε εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ἐσεῖς οἱ κοπιάσαντες ἐν προσευχῆ καί νηστεία. Σχολιάζων τόν Κανόνα αὐτόν ὁ Ἅγιος Νικόδημος λέγει: «Ἀπό τοῦ παρόντος Κανόνος ἄς μάθουν οἱ τωρινοί Χριστιανοί, ποίαν ἁγίαν ζωήν ἐμεταχειρίζοντο ἐκεῖνοι εἰς τάς ἁγίας ταύτας τῆς ἀναστάσεως ἡμέρας, καί ποίαν ἐκ τοῦ ἐναντίου ἄτακτον ζωήν ζῶσιν αὐτοί τώρα, καί ἄς διορθωθοῦν, παύοντες ἀπό τά ξεφαντώματα, χορούς, παιχνίδια, τραγούδια καί ἄλλα ἄτοπα ὅπου εἰς αὐτάς κάμνουσιν».

Ὁ ἱερομόναχος τοῦ Ἁγίου Ὄρους, Ματθαῖος Βλάσταρις, κανονολόγος τοῦ 14ου αἰῶνος, εἰς τήν ὑποσημείωσιν (1) τοῦ Θ΄ Ἀποστολικοῦ Κανόνος, γράφει: «Ἐγώ νομίζω ὅτι οἱ παλαιοί Χριστιανοί, καθώς ἐσπούδαζον νά πιστεύωσιν ὀρθά, παρομοίως ἐσπούδαζον καί νά πολιτεύωνται ὀρθά. Διά τοῦτο καί πολλά καλά ἔθιμα ὅπου ἀναφέρουσιν οἱ Θεῖοι Κανόνες, συνηθιζόμενα εἰς τούς τότε καιρούς, αὐτά τώρα εἰς τούς ἰδικούς μας καιρούς εἶναι ἀλλοιώτικα καί διαφορετικά. Τόσον μᾶς ἐκατάντησεν ἡ διεστραμμένη καί ἀμελημένη ζωή ὅπου ζῶμεν, ὥστε οὐδέ νά πιστεύωμεν ἄν καμμίαν φοράν οἱ Χριστιανοί ἔφθασαν εἰς τόσην ἀρετήν, ὅπου νά μεταλαμβάνουν συνεχῶς εἰς κάθε Λειτουργίαν ὅταν ἐγίνετο».

Ὁ Ἅγιος Ἀγάπιος ὁ Κρής, ὁ συγγράψας τήν «ἁμαρτωλῶν Σωτηρίαν», γεννηθείς περί τό 1600, γράφει: «Τόν καιρόν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων εἶχαν συνήθειαν οἱ εὐλαβεῖς καί ἐκοινωνοῦσαν καθ' ἡμέραν, οἱ δέ ἀμελέστεροι μίαν φοράν τήν ἑβδομάδα». Φαίνεται λοιπόν ὅτι οἱ εὐλαβεῖς ἐνήστευον συνεχῶς, ἐνῶ οἱ φοβούμενοι τήν νηστείαν μετελάμβανον ἀραιῶς.

Ἀναφέρει τό Γεροντικόν, ὅτι ἕνας Μοναχός ἐκάλεσε εἰς τήν Τράπεζαν ἄλλον Μοναχόν νά τόν φιλεύση τήν ἡμέρα τοῦ Πάσχα. Τότε ἐκεῖνος κλαύσας, εἶπε: Χθές ὁ Χριστός ἦτο εἰς τόν τάφον δι' ἐμέ, πῶς ἐγώ νά καταλύσω ἔλαιον σήμερον; Ἐπίσης, ἄλλοι Μοναχοί, ὅλην τήν Διακαινήσιμον ἑβδομάδα, δέν ἀπήρχοντο εἰς τά κελλία των, ἀλλά ἔμενον εἰς τόν νάρθηκα τοῦ Κυριακοῦ, ἐσθίοντες ἄρτον ξηρόν, καί πίνοντες ζωμόν ὑσσώπου.

Ὅσοι ζοῦν τοιουτοτρόπως, βεβαίως «ἀεί προσίτωσαν», οὐδεμίαν ὅμως μαρτυρίαν ἐκ τῶν ἁγίων Πατέρων ἔχομεν ὅτι ἤσθιον καί μετελάμβανον συνεχῶς. Ὁ Χριστιανός ὅπου δέν ἐγκρατεύεται, καί δέν νηστεύει πρό τῆς Θείας Μεταλήψεως, δέν δύναται νά εὑρίσκεται πνευματικῶς ἐλεύθερος, δέν δύναται νά ἐπικοινωνῆ μέ τόν πνευματικόν κόσμον, δέν δύναται νά ἔχη παρρησίαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, δέν δύναται νά προσευχηθῆ, καί ἑπομένως δέν δύναται νά μετάσχη τῆς Δεσποτικῆς Τραπέζης, μεταλαμβάνων τοῦ Σώματος καί Αἵματος τοῦ Κυρίου.

Ὁ Ἅγιος Ἀγάπιος, τόν ὁποῖον ἀνεφέρομεν προηγουμένως, συνεχίζων περί τῆς προετοιμασίας διά τήν Ἄχραντον καί Ἱεράν Κοινωνίαν λέγει: «Ὅταν θέλης νά κοινωνήσης, τήν προηγουμένην ἡμέραν νήστευε, μή φάγης τίποτε, καί τήν νύκτα ὅλην ἀγρύπνησον, προσευχόμενος μετά δακρύων καί κατανύξεως. Εἰ δέ καί δέν ἠμπορεῖς νά νηστεύσης ἤ νά ἀγρυπνήσεις ὅλην τήν νύκτα, φάγε ὀλίγον ἄρτον μόνον καί ὕδωρ μετά τήν δύσιν τοῦ ἡλίου, καί ἀγρύπνησον τουλάχιστον τήν ἡμίσειαν νύκτα, καί προσεύχου, συλλογιζόμενος τό μεγαλεῖον καί τήν ἀξίαν τοῦ βασιλέως, ὅπου μέλλεις νά ὑποδεχθῆς εἰς τόν οἶκον σου. Διότι δέν εἶναι πρέπον νά χορτάσης ἀφ' ἑσπέρας καλά, καί νά κοιμᾶσαι ὡς κτῆνος ὅλην τήν νύκτα, καί τό πρωί νά κοινωνήσης, καί νά εἶναι ἡ βρῶσις ἀκόμη εἰς τούς ὀδόντας σου. Εἰς τό Ἅγιον Ὄρος ἔχουν συνήθειαν νά νηστεύουν ὅταν θέλουν νά κοινωνήσουν ἀπό τήν Δευτέραν ἕως τό Σάββατον, κρασί, λάδι καί τά ἐπίλοιπα, καί τρώγουν μόνον μίαν φοράν τήν ἡμέραν ξηροφαγίαν, δηλαδή, ψωμί καί νερόν μέ ἄψητα λάχανα, καί τήν Παρασκευήν πίνουν Μέγα ἁγιασμόν διά προκάθαρσιν, καί τό Σάββατον κοινωνοῦν, ἀγρυπνοῦντες ὅλην τήν νύκτα προσευχόμενοι. Αὐτήν τήν τάξιν πρέπει νά φυλάγετε καί ἐσεῖς οἱ κοσμικοί. Μάλιστα οἱ μοναχοί κοινωνοῦν δέκα φοράς τόν χρόνον, καί ἐσεῖς μεταλαμβάνετε μόνον δύο φορές καί δέν εἶσθε ἄξιοι νά κάνετε ὀλίγην ἐγκράτειαν; Εἰς τήν Μοσχοβίαν ἔχουν συνήθειαν ὅταν θέλουν νά κοινωνήσουν οἱ κοσμικοί, δέν τρώγουν τήν Δευτέραν, τήν Τετάρτην καί Παρασκευήν ὁλότελα τίποτε» (Ἁμαρτ. Σωτηρία, κεφ. 10).

Εἰς τήν «Ὀρθόδοξον Ὁμολογίαν» γράφεται: «Ἡ ἑτοιμασία πρός τήν μετάληψιν τῶν φρικτῶν Μυστηρίων πρέπει νά γίνεται κατά τήν τάξιν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν τῆς Ὀρθοδόξου, δηλαδή μέ καθαράν ἐξομολόγησιν, νηστείαν καί κατάνυξιν...» (σελ. 82).

Εἰς τήν «Θείαν Μάστιγα» τοῦ Χριστοφόρου, σελ. 393, γράφεται: «Τουλά­χιστον πρό τριῶν ἡμερῶν ἑτοίμασον σεαυτόν διά προσευχῆς διά νηστείας, δι' ἐλεημοσύνης καί διά παντός ἄλλου θεαρέστου ἔργου... καί οὕτω μετάλαβε τῶν ἐπουρανίων τοῦ Χριστοῦ Μυστηρίων...».

Ὁ Νικηφόρος Θεοτόκης Ἀρχιεπίσκοπος Ἀστραχανίου καί Σταυρουπό­λεως, καί ἕνας ἀπό τούς πλέον διαπρεπεῖς Θεολόγους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (1736-1805), εἰς τόν Λόγον του κατά τήν Κυριακήν τῶν Βα?ων, λέγει: «Ὅσοι ἐνηστεύσατε καί ἐταπεινώθητε, ὅσοι ἐσωφρονήσατε καί ἐλεήσατε... ἁπλώσατε νῦν τήν καρδίαν ὑμῶν, καθώς ὁ λαός τά ἱμάτια αὐτοῦ, καί μεταλάβατε τῶν Θείων Μυστηρίων...».

Ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος (306-373), λέγει: «Σχολάσωμεν ἀδελφοί, τῆ ἡσυχία, τῆ νηστεία, τῆ προσευχῆ, τοῖς δάκρυσι, τῆ ὑπακοῆ, τῆ ἀκροάσει τῶν Θείων Γραφῶν, ὅπως μή χερσωθῆ ἡμῶν ἡ διάνοια, μάλιστα πρό τῆς Μεταλήψεως τῶν Θείων ἀχράντων Μυστηρίων...».

 Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος (537-565) λέγει: «Πρό τῆς ἁγίας Κοινωνίας, χρεῖ ἡμᾶς ἔχειν νηστείαν εἰς τά ἔντερα, ἀγρυπνίαν εἰς τούς ὀφθαλμούς καί δοξολογίαν εἰς τό στόμα». Ἰδού λοιπόν πόσον ἀσυστόλως καταψεύδονται ὅσοι λέγουν ὅτι οὐδείς τῶν ἁγίων ὡμίλησε περί νηστείας πρό τῆς Θείας Μεταλήψεως.

 Ἄς ἴδωμεν ὅμως ἀκόμη καί πῶς ἐπολιτεύοντο οἱ Πατέρες τῶν πρώτων μετά Χριστόν αἰώνων, διά νά καταλάβωμεν μίαν φοράν ἀκόμη ὅτι οἱ πρῶτοι Χριστιανοί ἐνῶ ἔζων ἐπί τῆς γῆς ὡς ἄγγελοι, πρό τῆς θείας Μεταλήψεως ἔκαναν ἰδιαιτέραν προετοιμασίαν μέ νηστείαν καί ἄσκησιν μεγαλυτέραν ἀπό τάς ἄλλας ἡμέρας.

Ὁ Ἅγιος Ἡσαΐας, ὁ ὁποῖος ἔτρωγε καθημερινῶς ἀλάτι μέ ψωμί, ἔλεγεν εἰς τήν Ἁγίαν Θεοδώραν τήν Εὐγενικήν. «Ἔξω τοῦ κελλίου σου εὐκόλως νά μή ἐξέλθης, εἰμή μόνον διά τήν ἁγίαν Κοινωνίαν εἰς ὡρισμένας ἡμέρας, προετοιμασμένη μέ ἐξομολόγησιν, νηστείαν καί ἄλλων ἀσκήσεων, συμφώνως μέ τάς Παραδόσεις καί Διατάξεις τῶν ἁγίων Πατέρων».

 Διαβάζομεν περί τοῦ Ἀββᾶ Φιλήμονος ὅτι δέν ἔτρωγεν τίποτε ἄλλο ἐκτός ἀπό ἀλάτι καί ψωμί, καί τοῦτο κάθε δύο ἡμέρας, καί κάθε Σάββατον καί Κυριακήν ἐξήρχετο διά νά πάη εἰς τήν Ἐκκλησίαν προκειμένου νά λάβη τήν Θείαν Μετάληψιν.

 Ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης γράφει εἰς τάς Κατηχήσεις του, νουθετῶντας τούς ὑποτακτικούς του: «Πατέρες καί ἀδελφοί, ἄς φύγωμεν τήν γαστριμαργίαν καί τήν μέθην, ὅπου γεννοῦν ὅλας τάς ἁμαρτίας. Ἄς τρώγωμεν καί πίνωμεν μετ' εὐλαβείας καί φόβου Θεοῦ. Καί τό νά τρώγη τις κάθε ἡμέραν μίαν φοράν, δέν ξεπέφτει ἀπό τήν τελειότητα τῆς ἐγκράτειας. Καί ὁ ἰησοῦς Χριστός τό αὐτό προστάζει εἰς τό «Πάτερ ἡμῶν», δηλαδή νά ζητοῦμεν τήν ἀναγκαίαν τροφήν καθ' ἑκάστην ἡμέραν. Καί νά βιάζωμεν τόν ἑαυτόν μας νά μεταλαμβάνωμεν συχνότερα καί ὄχι μόνον κάθε Κυριακή».

 Βλέπομεν εἰς τήν περικοπήν αὐτήν ὅτι ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης, ἐδίδασκεν τήν ἐκκοπήν τοῦ θελήματος εἰς τούς μοναχούς του, οἱ ὁποῖοι ἐγκρατευόμενοι, ἔτρωγον ἀνά δύο καί τρεῖς ἡμέρας. Τούς ἐνουθέτει λοιπόν ὁ Ἅγιος ὅτι καί μίαν φοράν τήν ἡμέραν ἐάν ἔτρωγον, εἶναι ἐγκράτεια. Ἐπίσης τούς συνεβούλευε νά μεταλαμβάνουν συχνότερον καί ὄχι μόνον κάθε Κυριακή. Βλέπουμε ὅτι οἱ Μοναχοί τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου μέ διήμερα καί τριήμερα, καί ὅμως δέν τολμοῦσαν νά μεταλάβουν συχνά, ἀλλά μόνον κάθε Κυριακή.

(Συνεχίζεται)