ΜΑΚΑΡΙΟΙ ΟΙ ΚΑΛΩΣ ΝΗΣΤΕΥΟΝΤΕΣ

Ενδιαφέρουσαι απόψεις του Καθηγητού της παιδιατρικής 

κ. Αντωνίου Καφάτου δια την νηστείαν της Μ. Τεσσαρακοστής

 Εις την εφημερίδα <<Το Βήμα>> της Κυριακής (12.3.89) εδημοσιεύθησαν ενδιαφέρουσαι και επίκαιροι απόψεις δια την νηστείαν, του αναπληρωτού Καθηγητού της παιδιατρικής κ. Αντωνίου Καφάτου, τας οποίας και παραθέτομεν εν συνεχεία:

 Θρησκευόμενοι ή όχι, η Σαρακοστή σας αφορά...

 Αφορά τη χοληστερίνη σας, την καρδιά σας, την πίεσή σας, το πεπτικό σύστημά σας, την υγεία σας. Γιατί χριστιανική νηστεία και υγιεινή διατροφή είναι, για την μοντέρνα ιατρική, ακριβώς το ίδιο.

 Ο αναπληρωτής καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ειδικευμένος σε θέματα διατροφής κ. Αντώνης Καφάτος, επισημαίνει τις σοφές διατροφικές επιλογές της Ορθόδοξης Εκκλησίας και συμβουλεύει: Αν θέλετε να βελτιώσετε την υγεία σας, νηστέψετε - ακόμα και αν δεν τα πάτε καλά με τη θρησκεία...

- Πως κρίνονται σήμερα, Κύριε Καφάτο, από τους ειδικούς της διατροφής οι κανόνες της νηστείας που επιβάλλει η Ορθόδοξη Χριστιανική θρησκεία;

 <<Όλα τα συμπεράσματα επίπονων και μακροχρόνιων επιστημονικών μελετών, που έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά διεθνούς κύρους, αναφέρουν διαιτητικές οδηγίες που συμπίπτουν με αυτά που ορίζει και διδάσκει η Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία εδώ και αιώνες.

 Η περιοδική απόλυτη φυτοφαγία, που ορίζεται για δύο ημέρες την εβδομάδα σε ορισμένες περιόδους νηστείας, έχει ιδιαίτερα μεγάλη αξία για την ελάττωση της χοληστερίνης και την πρόληψη του εμφράγματος και ορισμένων μορφών καρκίνου, Την ίδια ωφέλεια έχει - σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες - και η κατανάλωση ελαιολάδου και λαδερών, που συνιστά η Ορθόδοξη Εκκλησία.

 Πολύ ενδιαφέρον είναι επίσης το γεγονός ότι σε ορισμένες νηστείες της χριστιανικής θρησκείας επιτρέπεται μόνο ψάρι και όχι άλλα ζωικά προϊόντα. Τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι το ψάρι περιέχει απαραίτητα λιπαρά οξέα, που δεν μπορεί να συνθέση ο ανθρώπινος οργανισμός. Τα οξέα αυτά ελαττώνουν τον κίνδυνο για έμφραγμα, μέσω της ελαττώσεως της συγκολλητικότητας των αιμοπεταλίων, των παραγόντων πήξεως του αίματος και της χοληστερίνης.

 Επομένως, μία απλή συνταγή, για να βελτιώση κανείς την υγεία του και να ελαττώση τον κίνδυνο για τις σύγχρονες αθένειες, είναι να ακολουθήση τις νηστείες της Ορθόδοξης Εκκκλησίας>>.

 - Η φυτοφαγία όμως αυτή θα δημιουργήση ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων στον ανθρώπινο οργανισμό;

 <<Η απόλυτη φυτοφαγία, που προτείνουν άλλες θρησκείες και διατροφικές σχολές (που τελευταία έχουν διαδοθεί και στην Ελλάδα), έχουν πράγματι πολλές δυσάρεστες παρενέργειες στον οργανισμό. 

 Η χριστιανική νηστεία, όμως είναι σοφά φτιαγμένη και προτείνει φυτοφαγία για ορισμένες μόνο μέρες και περιόδους. Έτσι, αποφεύγεται η καθημερινή σχεδόν κατανάλωση κρέατος (π.χ. μπιφτέκια και σουβλάκια), αυγών, αλλαντικών, γαλακτομικών προϊόντων, γλυκισμάτων και άλλων προϊόντων, που έχουν αντικαταστήση τα τελευταία χρόνια - ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα - την παραδοσιακή ελληνική διατροφή. Ας μην ξεχνάμε ότι η διατροφή των Ελλήνων περιελάμβανε παλαιότερα κυρίως μαύρο ψωμί, ελαιόλαδο, όσπρια, φρούτα, λαχανικά, ψάρι και χόντρο ή ψιλό τραχανά και πολύ σπάνια κρέας (μία φορά την εβδομάδα ή και σπανιότερα, στις μεγάλες γιορτές).

 Οι μεταβολές αυτές στο διαιτολόγιό μας ευθύνονται για την επιδημική αύξηση των θανάτων σε σχετικά νέα άτομα στην Ελλάδα, από έμφραγμα της καρδιάς, εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνο και σακχαρώδη διαβήτη, ενώ η συχνότητα της παχυσαρκίας και της αρτηριακής πιέσεως σήμερα στη χώρα μας είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο. Αντιθέτως, σε ανεπτυγμένες χώρες, που αντιλήφθηκαν έγκαιρα τη σπουδαιότητα της λεγομένης <<λογικής δίαιτας>>, παρατηρείται μια εντυπωσιακή μείωση των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα κατά τα τελευταία δέκα πέντε (15) χρόνια>>.

- Μπορούν οι πρωτεΐνες να αντικαταστήσουν τις ζωικές;

 <<Τα όσπρια περιέχουν πρωτεΐνες στο ίδιο περίπου ποσοστό με το κρέας και μάλιστα ορισμένα όσπρια προσφέρουν περισσότερες. Επίσης, ο συνδυασμός σε κάθε γεύμα διαφορετικών οσπρίων και δημητριακών (π.χ. σόγια, με καλαμπόκι και σιτάρι) αυξάνει τη βιολογική αξία της πρωτεΐνης τους. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι ο μέσος Έλληνας (τόσο ο ενήλικος όσο και το παιδί) καταναλώνει σήμερα καθημερινώς διπλάσια περίπου ποσότητα πρωτεΐνης από όση χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός. Η υπερκατανάλωση αυτή έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του>>.

- Η απαγόρευση των γαλακτομικών προϊόντων, που επιβάλλει η χριστιανική νηστεία για ορισμένες ημέρες ή εβδομάδες, δεν στερεί τον ανθρώπινο οργανισμό από το πολύτιμο ασβέστιο;

 <<Η ποσότητα των 800 μγ ασβεστίου, που ως πρόσφατα θεωρούσαμε ως καθημερινώς απαραίτητη, κρίνεται πλέον σήμερα υπερβολική. Εξ άλλου, ασβέστιο μπορούμε να προσλάβουμε και από άλλες πηγές, όπως είναι το ψάρι, τα δημητριακά και τα όσπρια. Ούτως η άλλως, πάντως δεν μπορεί να υπάρξη πρόβλημα - αλλά, αντιθέτως, ωφέλεια - από την αποφυγή των γακτομικών προϊόντων για δύο ημέρες την εβδομάδα, όπως συνήθως ορίζεται από τη νηστεία>>.

- Συνιστάται τη νηστεία για όλες τις ηλικίες; Μήπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι χρειάζονται διαφορετικό διαιτολόγιο;

 <<Συνιστάται για όλες τις ηλικίες, ακόμα και τα παιδιά. Έχει αποδειχθεί από επιστημονικές έρευνες ότι τα παιδιά μπορούν να αναπτυχθούν επαρκώς με φυτικές πρωτεΐνες. Η διαφορά των φυτικών και των ζωικών τροφών ως προς αυτόν τον τομέα είναι οι χαμηλότερες ποσότητες των φυτικών τροφών σε αμινοξέα. Όταν όμως συνδυασθούν, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, φυτικές τροφές από διάφορες πηγές (με πλουσιότερες τη σόγια, τα κουκιά, τα φασόλια κλπ.), η συνολική ποσότητα στα απαραίτητα αμινοξέα είναι απολύτως επαρκής για την ανάπτυξη του παιδιού.

 Καμμιά αντένδειξη δεν υπάρχει επίσης για την εφαρμογή των διατροφικών κανόνων της νηστείας στους ηλικιωμένους. Σε έρευνες μάλιστα που κάναμε στην Κρήτη, παρατηρήσαμε ότι οι γέροντες των Ανωγείων, που ακολούθησαν την παραδοσιακή διατροφή, ήταν σε άριστη για την ηλικία τους κατάσταση και συνέχιζαν να εργάζωνται και στα 80 τους χρόνια>>.

- Θα προτρέπατε να ακολουθήσουν τους κανόνες της θρησκευτικής νηστείας και άτομα με χρόνιες παθήσεις, π.χ. οι διαβητικοί;

 <<Βεβαίως, και μάλιστα ιδιαιτέρως οι διαβητικοί. Παλαιότερα, εθεωρείτο ότι οι διαβητικοί έπρεπε να ρώνε μόνο κρέας. Σήμερα, επικρατεί ακριβώς η αντίθετη άποψη, γιατί έχει βρεθεί ότι τα όσπρια (κυρίως οι φακές και τα ρεβύθια), τα λαχανικά και τα φρούτα (κυρίως τα μήλα και τα πορτοκάλια) έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και έτσι δεν αυξάνουν το ζάχαρο>>.

ΜΑΙΡΗ ΚΑΤΣΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

 Σημείωσις: Ας το ακούσουν όσοι φοβούνται την νηστεία. Άλλωστε ουδεμία ασθένεια προήλθεν εκ της λελογισμένης νηστείας, ενώ τουναντίον πολλαί προήλθον εκ της πολυφαγίας. Αν δεν θέλουν τινές να ακούσουν την Εκκλησία, ας ακούσουν τουλάχιστον την ιατρικήν επιστήμην.