ΙΕΡΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΑΤΕΡΩΝ

ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

 Η Μετάνοια

 Παιδί μου, ημάρτησες; μη πλέον προσθέσης άλλην αμαρτίαν, και δεήσου δια τας προηγουμένας σου (Σειράχ. κα', 1).

 Ισαάκ Σύρου. Μετάνοια είναι ν' αφήσης τα προτερινά και να λυπήσαι δι' αυτά.

 Ιωάννου Χρυσοστόμου. Τούτο είναι μετάνοια, να λυθώσι και να μη φανούν πλέον τα προτητερινά, τα οποία ή ενήργησες εις την πράξιν ή εσκέφθης με τον νούν σου.

 Η μετάνοια γίνεται πρόξενος της βασιλείας του ουρανού και είσοδος εις τον παράδεισον και απόλαυσις τρυφής αιωνίου.

 Κλήμεντος Αλεξανδρείας. Καλόν μεν είναι να μη αμαρτήση κανείς, αγαθόν όμως και οι αμαρτάνοντες να μετανοώσι, καθώς άριστον πράγμα είναι να είναι κανείς πάντοτε υγιής, αλλά καλόν είναι έπειτα από την ασθένειαν να μη ξανασφάλη.

 Ιωάννου Χρυσοστόμου. Και εάν αμετρήτους πληγάς έχων κανείς άνθρωπος μετανοήση και κάμη καμμίαν καλήν πράξιν, τόσον ριζικώς τας εξαλείφει ο Θεός, ώστε μήτε τρύπα, μήτε σημάδι, μήτε απόδειξις καμμία των αμαρτημάτων να μην φαίνεται.

 Δίδυμος. Η μετάνοια δια τας αμαρτίας κάμνη καθαρόν τον νουν εκείνου, ο οποίος μετανοεί. Κανείς ποτέ, ο οποίος μετεχειρίσθη το αποτελεσματικόν ιατρικόν της μετανοίας δεν εχάθη.

 Ιωάννου Χρυσοστόμου. Ο μεν άνθρωπος και βαρύνεται πολλάς φοράς εκείνον, ο οποίος κλαίει και θρηνεί εμπρός του, τον κτυπά και τον ωθεί, ο δε Θεός δεν κάμνει τοιουτοτρόπως, αλλά και τον δέχεται και τον σύρει προς τον εαυτόν του. Και εάν εξοδεύσης όλην την ημέραν δια να φανερώσης εις αυτόν τας συμφοράς σου, τότε σε αγαπά περισσότερον και παραδέχεται τας παρακλήσεις σου. Τούτο λοιπόν το ίδιον φανερώνων ο Χριστός έλεγεν: Ελάτε προς εμέ όλοι οι κουρασμένοι και οι φορτωμένοι και εγώ θα σας αναπαύσω, διότι δεν ήλθα να καλέσω δικαίους, αλλ' αμαρτωλούς να μετανοήσουν.

 Ισαάκ Σύρου. Ημάρτησες; Ησύχασε. Γνώρισε μέσα εις τον εαυτόν σου, τι έκαμες και αφού το καταλάβης καλά, μετανόησε δι' εκείνας τας αμαρτίας, τας οποίας έχεις κάμει.

 Ισαάκ. Όποιος δεν ημπόρεσε να αποκτήση γαλήνην, ούτε να μετανοήση θα δυνηθή, ούτε να εννοήση, τι είναι μετάνοια. 

 Αγίου Μαξίμου. Όποιος εξετάζει με περιέργειαν τας αμαρτίας των άλλων ή από υποψίαν κατακρίνει τον αδελφόν του, ακόμη δεν έβαλεν αρχήν μετανοίας, ούτε ερευνά δια να γνωρίση τας ιδικάς του αμαρτίας, αι οποίαι, μα την αλήθειαν, είναι βαρύτεραι από μόλυβδον πολύ βαρύν. Ούτε ηννόησεν από που γίνεται ο άνθρωπος κατά την καρδίαν αναίσθητος, αγαπών τα μάταια πράγματα και ζητών το ψεύδος. Δια τούτο ως ανόητος βαδίζων μέσα εις σκότος, αφού αφήσει τας ιδικάς του αμαρτίας, φαντάζεται τας αμαρτίας των άλλων ή ότι υπάρχουσι πραγματικώς ή νομίζει από υποψίαν ότι υπάρχουσι. 

 Αββά Ισαάκ. Εάν πραγματικώς σφάλεσαι, μη ψεύδεσαι από εντροπήν, αλλά βάλε μετάνοιαν και λέγε: Συγχώρησαί με και το σφάλμα περά. Ας μη είναι άλλο εις το στόμα σου και άλλο εις την καρδίαν σου. Διότι ο Θεός δεν περιπαίζεται. Αλλά τα βλέπει όλα, και τα κρυφά και τα φανερά. 

 Ισιδώρου Πηλουσιώτου. Μη δά, επειδή ακούεις ότι έχει δοθή μετάνοια προχωρής άφοβα εις το να αμαρτάνης, διότι χωρίς άλλο θα θεραπευθής, αλλά γνώριζε ότι κατά πρώτον μεν πολλοί ούτε καιρόν έλαβον να μετανοήσωσι, διότι εζητήθη η τιμωρία μέσα εις αυτά τα σφάλματά των. Έπειτα ότι η μετάνοια συνηθίζει να ιατρεύη τα πάθη μέσα εις καιρόν πολύν. Διότι είναι ανάγκη από κόπους, και από νηστείας, και από αγρυπνίας, και από ελεημοσύνην, και από ευχάς, και από όλα τα τοιαύτα, να θεραπευθώσιν αι προηγούμεναι πληγαί. Τρίτον πρέπει να εννοώμεν, ότι και αν θεραπευθώσιν αι πληγαί, το σημάδι των αποδεικνύει το πάθημα. Διότι σώμα ακέραιον και σώμα ιατρευμένον δεν είναι το ίδιον, ούτε είναι το ίδιον φόρεμα άσχιστον και φόρεμα σχισμένον, και ακόμη αν φαίνεται ότι με κάποιαν τέχνην κατωρθώσαμεν να μη αποδεικνυώμεθα διόλου σχισμένοι.

 Ιωάννου Χρυσοστόμου. Όχι ότι μόνη της η μετάνοια κατορθώνει να ξεπλύνη την αμαρτίαν. Αλλ' επειδή εις την μετάνοιαν αναμιγνύεται η ανέκφραστος του Θεού φιλανθρωπία και η άπειρος αγαθότης Αυτού, λέγομεν ότι η μετάνοια σώζει. 

 Κλήμεντος ο Αλεξανδρείας. Η αληθινή μετάνοια είναι να μη ευρεθή κανείς πλέον ένοχος εις τα αυτά αμαρτήματα, αλλά να ξεριζώση όλως διόλου κανείς από την ψυχήν του τα αμαρτήματα, τα οποία ηννόησεν ότι τον καταδικάζουν εις θάνατον.

 Πραγματική επιστροφή από αμαρτίας είναι το να παύση κανείς αυτάς και να μη βλέπη πλέον εις τα οπίσω του.

 Γρηγορίου Νύσσης. Εις κάθε προσβολήν πράγματος, το οποίον μας πειράζει, εν μόνον μέσον έχομεν να το καταπολεμήσωμεν, την μετάνοιαν. Όποιος κατορθώση δια πάντοτε τούτο εις αυτήν την περίστασιν, γίνεται νικητής εκείνου, ο οποίος πάντοτε τον καταπολεμεί, διότι ο διάβολος δεν μετανοεί ποτέ, ούτε λέγει το: <<έχω αμαρτήσει>>.

 Κλήμεντος ΑΛεξανδρείας. Αρκετή νομίζω, δια τον άνθρωπον κάθαρσις ότι είναι μετάνοια ακριβής και σταθερά, εάν βεβαίως, αφού καταδικάσωμεν τους εαυτούς μας δια τας προηγουμένας πράξεις, προχωρήσωμεν εις τα εμπρός, αφού καταλάβωμεν τα μετά ταύτα και δέσωμεν τον νούν μας, απ' έξω από εκείνα, τα οποία ευχαριστούσι την αίσθησιν και από τα προηγούμενα σφάλματα.

 Ιωάννου Χρυσοστόμου. Όποιος μετανοήσει δια τα κακά, τα οποία έπραξε, και δεν αποδείξει την μετάνοιαν αξίαν των αμαρτημάτων, θα λάβη και δι' αυτήν ακόμη την πληρωμήν του.

- Δύο είναι αυτά, η αμαρτία και η μετάνοια. Εις την αμαρτίαν χρειάζεται εντροπή, περίγελως. Εις την μετάνοιαν έπαινος και θάρρος. Αλλ' ο Σατανάς αλλάζει την τάξιν και δίδει, εις εκείνους, οι οποίοι πείθονται εις αυτόν, εις μεν την αμαρτίαν το θάρρος, εις δε την μετάνοιαν την εντροπήν. Αλλά συ να μη τον ακούσης.

 Ισαάκ Σύρου. Δεν γινόμεθα αμαρτωλοί, όταν πράξωμεν την αμαρτίαν, αλλ' όταν δεν την μισήσωμεν και δεν μετανοήσωμεν δι' αυτήν. 

 Οσ. Θαλλασίου. Εις το μέλλον δεν θα τιμωρηθώμεν, διότι ημαρτήσαμεν, ούτε χάριν τούτου θα καταδικασθώμεν, διότι ελάβομεν λύσιν, η οποία αλλάζει και μεταβάλλεται, αλλά διότι, ενώ ημαρτήσαμεν, δεν μετενοήσαμεν, ούτε εγυρίσαμεν από τον κακόν δρόμον προς τον Κύριον, ενώ ελάβομεν και εξουσίαν και καιρόν δια να μετανοήσωμεν.

 Μεγάλου Βασιλείου. Εκακοποιήθημεν δια μέσου της αμαρτίας; ας ιατρευθώμεν δια μέσου της μετανοίας, αλλ' η μετάνοια χωρίς νηστείαν δεν ενεργεί.

 - Κλαύσαι προτού έλθη ο καιρός (της τιμωρίας), δια να μή κλαύσης εκεί. Μετανόει τώρα, οπού επιτρέπεται. Ας πράξωμεν τας καλάς πράξεις, ενόσω ακόμη ημπορούμεν. Εάν χάσωμεν χρήματα, ημπορούμεν και πάλιν να τα ξαναπιάσωμεν. Αλλ' εάν χάσωμεν τον καιρόν, δεν ημπορούμεν πλέον να τον εύρωμεν. Μανιώδης ερραστής δεν αγαπά την ερωμένην του, όσον ο Θεός αγαπά την μετανοούσαν ψυχήν. Διότι τοιαύτη είναι η φιλανθρωπία του Κυρίου, να μη αποστρέφηται κανένα από τους προστρέχοντας εις αυτήν, αλλά ν' απλώνη το χέρι (εις βοήθειαν). 

 - Να μη περιφρονής κανέν σφάλμα, ακόμη και εάν είναι μικρότερον από κάθε έντομον. Αλλά κάμε γρήγορα να το διορθώσης δια της μετανοίας. Η μετάνοια είναι σωτηρία, χωρίς δε μετάνοιαν υπάρχει θάνατος.

 Ιωάννου Χρυσοστόμου. Τα ιατρικά της μετανοίας είναι μεγάλα. Κανένας να μη απελπίζεται από τον εαυτόν του. Εκείνος είναι πραγματικώς άξιος απελπισίας, ο οποίος απελπίζεται από τον εαυτόν του. εκείνος δεν έχει πλέον ελπίδας δια να σωθή. Δεν είναι φοβερόν να φθάση κανείς εις βάθος κακών, αλλά αφού φθάση εκεί, να μένη εκεί ακίνητος.

 Γρηγορίου Θεσσαλιώτου. Η απελπισία δεν έχει διόλου τον τόπον της μέσα εις τους ανθρώπους. Διότι, επειδή καιρός της μετανοίας είναι ο καιρός της ζωής, αυτό ίσα ίσα, το ότι ζη ακόμη εκείνος, που ημάρτησε, εγγύησιν δίδει εις εκείνον, ο οποίος θέλει να επιστρέψη προς τον Θεόν, ότι Αυτός θα τον υποδεχθή.