ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗΣ ΗΤΟΙ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΣΗΝ ΤΙΜΗΝ ΕΧΕΙ Η ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΝ Ο ΒΑΘΜΟΣ ΑΥΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΩΤΕΡΟΣ

Θέλω ν᾿ ἀνοίξω τό στόμα μου, ὦ ἀδελφοί, καί νά ὁμιλήσω περί τῆς ὑψηλῆς ὑποθέσεως τῆς ταπεινοφροσύνης· ἀλλά φοβοῦμαι, ὡς φοβεῖται ἐκεῖνος, ὅστις μέλλει νά ὁμιλήση περί Θεοῦ δι᾿ ἀνθρωπίνων συλλογισμῶν· καθότι ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι στολή τῆς Θεότητος· ἐπειδή ὁ υἱός καί λόγος τοῦ Θεοῦ καί Πατρός ἐνανθρωπήσας ἐπί τῆς γῆς, αὐτήν ἐνεδύθη, καί συνανεστράφη μεθ᾿ ἡμῶν· καί πᾶς ὅστις ἐνδυθῆ αὐτήν, αὐτός τῇ ἀληθείᾳ ὁμοιοῦται ἐκείνῳ, ὅστις κατέβη ἐκ τοῦ ἰδίου ὕψους, καί ἐσκέπασε τήν ἰδίαν αὐτοῦ δόξαν καί μεγαλωσύνην διά τῆς ταπεινοφροσύνης, ἵνα μή ἡ κτίσις καταφλεχθῇ, βλέπουσα τήν φύσιν τῆς αὐτοῦ θεότητος· διότι ἡ κτίσις δέν ἠδύνατο νά ἴδη αὐτόν, ἐάν δέν ἐλάμβανε μέρος ἐξ αὐτῆς, ἀλλ᾿ οὔτε ν᾿ ἀκούση τούς λόγους αὐτοῦ πρόσωπον πρός πρόσωπον· καθ᾿ ὅτι οὐδέ οἱ υἱοί τοῦ ᾿Ισραήλ ἠδυνήθησαν ν᾿ ἀκούσωσι τήν φωνήν αὐτοῦ, ὅταν ἐκ τῆς νεφέλης ἐλάλησε πρός αὐτούς· διά τοῦτο ἔλεγον πρός τόν Μωϋσῆν, ἄς λαλήση μετά σοῦ ὁ Θεός, καί σύ εἰπέ πρός ἡμᾶς τούς λόγους αὐτοῦ, καί ἄς μή λαλήση πρός ἡμᾶς, ἵνα μή ἀποθάνωμεν.

Πῶς λοιπόν ἡ κτίσις ἠδύνατο νά ἴδη τήν θείαν φύσιν; διότι τόσον φοβερά ὑπῆρχεν ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ, ὥστε ὁ μεσίτης Μωϋσῆς ἔλεγεν, ὅτι ἔμφοβος εἰμι καί ἔντρομος· καί ἐπειδή ὅταν ἐφάνη ἐπί τοῦ ὄρους Σινᾶ ἡ δόξα αὐτοῦ, ὅλον τό ὄρος ἐκαπνίζετο, καί ἔτρεμεν ἀπό τόν φόβον, ὥστε καί τά θηρία, τά ὁποῖα ἐπλησίαζον εἰς τά κατώτερα μέρη τοῦ ὄρους, ἀπέθνησκον· ὁ δέ λαός τῶν ῾Εβραίων, καθαρίσας ἑαυτόν κατά τήν ἐντολήν τοῦ Μωϋσέως τρεῖς ἡμέρας, προετοιμάσθη, ἵνα γίνη ἄξιος ἀκοῦσαι τήν φωνήν τοῦ Θεοῦ, καί ἵνα ἴδη τήν θεωρίαν αὐτοῦ· ἀλλ᾿ ὅταν ἔφθασεν ὁ καιρός, δέν ἠδυνήθη νά δεχθῆ τήν θεωρίαν τοῦ φωτός αὐτοῦ, καί τήν σφοδρότητα τῆς φωνῆς τῶν βροντῶν. ῎Ηδη ὅμως ἐξέχεε τήν χάριν αὐτοῦ εἰς τόν κόσμον διά τῆς ἰδίας αὐτοῦ παρουσίας, χωρίς νά κατέλθη εἰς τήν γῆν μετά σεισμοῦ, καί πυρός καί φωνῆς φοβερᾶς, ἀλλ᾿ ὡς βροχήν ἐπί πόκον, καί ὡς ἡ σταγών ἡ στάζουσα ἐπί τήν γῆν μεθ᾿ ἁπλότητος, καί δι᾿ ἄλλης μορφῆς ἐφάνη συναναστρεφόμενος μεθ᾿ ἡμῶν, καλύψας διά τοῦ καταπετάσματος τῆς σαρκός τήν ἑαυτοῦ μεγαλωσύνην, τό ὁποῖον κατεσκεύασε εἰς ἑαυτόν τό θεῖον αὐτοῦ νεῦμα ἐκ τοῦ κόλπου τῆς Παρθένου καί Θεοτόκου Μαρίας, ὅπως, βλέποντες αὐτόν, ὄντα ἐκ τοῦ γένους ἡμῶν, μή ταραχθῶμεν ἐκ τῆς θεωρίας αὐτοῦ. Διά τοῦτο λοιπόν πᾶς ὅστις φορέση τήν στολήν, τήν ὁποίαν ἐνεδύθη ὁ κτίστης εἰς ἐκεῖνο τό σῶμα, αὐτόν τόν Χριστόν ἐνδύεται· καθότι ἐπεθύμησε νά ἐνδύση τόν ἔσω ἄνθρωπον τήν ὁμοίωσιν τοῦ Χριστοῦ, δι᾿ ἧς ἐφάνη εἰς τήν κτίσιν αὐτοῦ, καί δι᾿ αὐτῆς εἰσέτι φαίνεται εἰς τούς ἑαυτοῦ δούλους, καί ἀντί τοῦ ἐνδύματος τῆς ἐξωτερικῆς τιμῆς καί δόξης ἐκοσμήθη δι᾿ αὐτῆς. Διά τοῦτο καί ἡ χοϊκή κτίσις, ὅταν βλέπη πάντα ἄνθρωπον, ἐνδεδυμένον τοῦτο τό ὁμοίωμα, προσκυνεῖ αὐτόν πρός τιμήν τοῦ ἰδίου αὐτῆς Δεσπότου, τόν ὁποῖον εἶδεν ἐνδεδυμένον αὐτήν καί συναναστρεφόμενον μετ᾿ αὐτῆς· διότι ποία κτίσις δέν εὐλαβεῖται τήν θεωρίαν τοῦ ταπεινόφρονος; ἀλλ᾿ ἕως ὅτου ἀποκαλυφθῆ ἡ δόξα τῆς ταπεινοφροσύνης εἰς πάντας, ὑπῆρξεν εὐκαταφρόνητος ἡ θεωρία αὐτῆς, καίτοι ἦτο πλήρης ἁγιότητος· ἤδη ὅμως ἔλαμψεν ἡ μεγαλωσύνη αὐτῆς εἰς τά ὄμματα τοῦ κόσμου, καί πᾶς ἄνθρωπος τιμᾶ αὐτήν, ὅπου καί ἄν φανῆ· καί διά τούτου τοῦ μεσίτου ἠξιώθη ἡ κτίσις νά δεχθῆ τήν θεωρίαν τοῦ ίδίου αὑτῆς κτίστου καί δημιουργοῦ. Διά τοῦτο οὐδέ οἱ ἐχθροί τῆς ἀληθείας δύνανται νά καταφρονήσωσιν αὐτήν, ἀλλά τιμᾶται δι᾿ αὐτῆς ὡς νά φορῆ στέφανον καί πορφύραν.

Τόν ταπεινόφρονα ἄνθρωπον οὐδείς μισεῖ ποτέ, οὐδέ ἐπιπλήτει, οὐδέ καταφρονεῖ· ἐπειδή ἀγαπᾶ αὐτόν ὁ δεσπότης αὐτοῦ, καί διά τοῦτο ἀγαπᾶται παρά πάντων. Αὐτός ἀγαπᾶ ὅλους ἐπίσης, καί ὅλοι ἀγαπῶσιν αὐτόν· ὅλοι ἐπιθυμοῦσιν αὐτόν, καί εἰς πάντα τόπον, ὅπου πλησιάσει, ὡς ἄγγελον φωτός βλέπουσιν αὐτόν, καί προσφέρουσιν αὐτῶ ἰδιαιτέραν τιμήν· καί ὅταν λαλήση, ὁ σοφός καί ὁ διδάσκαλος σιωπῶσιν ἔμπροσθεν αὐτοῦ, καί ὅλων τῶν ἀνθρώπων οἱ ὀφθαλμοί προσέχουσιν εἰς τό στόμα αὐτοῦ, καί πᾶς ἄνθρωπος ἀκούει τούς λόγους αὐτοῦ, καί δέχεται αὐτούς ὡς λόγους Θεοῦ· ἡ βραχυλογία αὐτοῦ εἶναι ὡς οἱ ἄπειροι λόγοι τῶν σοφῶν· οἱ λόγοι αὐτοῦ εἶναι γλυκεῖς εἰς τήν ἀκοήν τῶν σοφῶν ὑπέρ μέλι καί κηρίον, καί παρά πάντων ὡς Θεός θεωρεῖται, κἄν ἰδιώτης ὑπάρχη καί ἀμαθής κατά τούς λόγους, καί κατά τήν θεωρίαν εὐκαταφρόνητος καί εὐτελής.

῞Οστις λαλεῖ καταφρονητικῶς κατά τοῦ ταπεινόφρονος, καί δέν λογίζεται αὐτόν ὡς ζῶντα ἄνθρωπον, αὐτός ἀνοίγει τό στόμα αὐτοῦ, καί βλασφημεῖ κατά τοῦ Θεοῦ· ἀλλ᾿ ὅσον καταφρονεῖται ἀφ᾿ ὅλης τῆς κτίσεως, ἡ τιμή αὐτοῦ διαμένει πάντοτε καί πανταχοῦ. Πλησιάζει ὁ ταπεινόφρων εἰς τά φθοροποιά θηρία, καί ἅμα εἴδωσιν αὐτόν, ἀμέσως ἡμεροῦται ἡ ἁγριότης αὐτῶν, καί πλησιάζουσιν αὐτόν ὡς δεσπότην αὐτῶν, καί κινοῦσι τάς κεφαλάς, καί λείχουσι τάς χεῖρας καί τούς πόδας αὐτοῦ· διότι ὀσφραίνονται εἰς αὐτόν ἐκείνην τήν εὐωδίαν, τήν ὁποίαν ἐξέπεμψεν ὁ ᾿Αδάμ πρό τῆς παραβάσεως, καί ὅπερ ἐλήφθη τότε ἐξ ἡμῶν, πάλιν ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός διά τῆς παρουσίας αὐτοῦ ἀνανέωσε καί ἔδωκεν αὐτό εἰς ἡμᾶς, καί ἐμύρισε τήν εὐωδίαν τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων.

Πλησιάζει δέ πάλιν ὁ ταπεινόφρων εἰς τά θανατηφόρα ἑρπετά, καί ἅμα αἰσθανθῶσι τήν χεῖρα αὐτοῦ ἐπάνω εἰς τά σώματα αὐτῶν, παύει εὐθύς ἡ ὀξύτης καί ἡ σκληρότης τῆς θανατηφόρου αὐτῶν πικρότητος, καί ψηλαφῶνται ὑπ᾿ αὐτοῦ ὡς ἀκρίδες. Πλησιάζει εἰς τούς ἀνθρώπους, καί προσέχουσιν εἰς αὐτόν ὡς εἰς τόν Κύριον· καί τί λέγω ἀνθρώπους; ἀλλά καί οἱ δαίμονες μεθ᾿ ὅλης αὐτῶν τῆς σφοδρότητος καί τῆς πικρίας, καί μεθ᾿ ὅλης τῆς μεγαλαυχίας αὐτῶν καί τοῦ φρονήματος, ὅταν πλησιάσωσιν εἰς τόν ταπεινόφρονα, γίνονται ὡς χοῦς, καί μαραίνεται ὅλη αὐτῶν ἡ κακία, καί καταστρέφονται ἅπασαι αὐτῶν αἱ μηχαναί, καί τά πανουργεύματα αὐτῶν μένουσιν ἀνενέργητα.

Μέχρι τοῦδε λοιπόν ἐδείξαμεν τό μεγαλεῖον τῆς τιμῆς, τήν ὁποίαν ἔλαβε παρά Θεοῦ ἡ ταπεινοφροσύνη, καί τήν δύναμιν, ἥτις ὑπάρχει κεκρυμμένη εἰς αὐτήν...