ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ

 

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘHΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ

Ενοριακό φυλλάδιο πνευματικής οικοδομής (Περιοδος Β¨)

Εκδίδεται από της Ιεράς Μητροπόλεως ΓΟΧ Μεσογαίας, Λαυρεωτικής και Αχαρνών

ΤΕΥΧΟΣ 12^ΟΝ     ΜΗΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ  2021

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ

 

Ευαγγελικόν αναγνωσμα (Μάρκ. α΄, 1-8)

 

1 Ἀρχὴ τοῦ εὐαγγελίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. 2 Ὡς γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου· 3 φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, Ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ, 4 ἐγένετο Ἰωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. 5 καὶ ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ Ἰουδαία χώρα καὶ οἱ Ἱεροσολυμῖται, καὶ ἐβαπτίζοντο πάντες ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ποταμῷ ὑπ’ αὐτοῦ ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν.  6 ἦν δὲ ὁ Ἰωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον. 7 καὶ ἐκήρυσσε λέγων· Ἔρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου ὀπίσω μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς κύψας λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ. 8 ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι, αὐτὸς δὲ βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ἁγίῳ.

 

Νεοελληνική Απόδοσις του Ευαγγελικου αναγνωσματος

 

Αυτή είναι η αρχή του χαρμόσυνου μηνύματος για τον Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού. Στα βιβλία των προφητών είναι γραμμένο: Στέλνω τον αγγελιοφόρο μου πρίν απο σένα, για να προετοιμάσει τον δρόμο σου! Μια φωνή βροντοφωνάζει στην έρημο: ετοιμάστε τον δρόμο για τον Κύριο, ισιώστε τα μονοπάτια να περάσει. Σύμφωνα μ’ αυτά, παρουσιάστηκε ο Ιωάννης, ο οποίος βάφτιζε στην έρημο και κήρυττε να μετανοήσουν οι άνθρωποι και να βαφτιστούν, για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους. Πήγαιναν σ’ αυτόν όλοι οι κάτοικοι της Ιουδαίας και οι Ιεροσολυμίτες, κι όλους τους βάφτιζε στον ποταμό Ιορδάνη, καθώς ομολογούσαν τις αμαρτίες τους. Ο Ιωάννης φορούσε ρούχο απο τρίχες καμήλας και δερμάτινη ζώνη στη μέση του, έτρωγε ακρίδες, και μέλι απο αγριομέλισσες. Στο κήρυγμα του τόνιζε:«Έρχεται ύστερα απο μένα αυτός που είναι πιο ισχυρός και που εγώ δεν είμαι άξιος να σκύψω και να λύσω το λουρί απο τα υποδήματα του. Εγω σας βάφτισα με νερό, εκείνος όμως θα σας βαφτίσει με Άγιο Πνεύμα».

 

Αποστολικόν αναγνωσμα (Β΄ Τιμ. δ΄ 5-8 )

 

Τέκνον Τιμόθεε, νήφε εν πάσι, κακοπάθησον, έργον ποίησον ευαγγελιστού, την διακονίαν σου πληροφόρησον. Εγώ γαρ ήδη σπένδομαι, και ο καιρός της εμής αναλύσεως εφέστηκε. Τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα· λοιπόν απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος, ον αποδώσει μοι ο κύριος εν εκείνῃ τη ημέρα, ο δίκαιος κριτής, ου μόνον δε εμοί, αλλά και πάσι τοις ηγαπηκόσι την επιφάνειαν αυτού.

 

Νεοελληνική Απόδοσις του Αποστολικου αναγνωσματος

 

Παιδί μου, Τιμόθεε, να είσαι άγρυπνος για να τα’ αντιμετωπίσεις όλα. Να κακοπαθήσεις, να εργαστείς για τη διάδοση του Ευαγγελίου, να εκπληρώσεις το καθήκον σου στην υπηρεσία του Θεού. Εγώ πια ήρθε η ώρα να χύσω το αίμα μου σπονδή στο Θεό, έφτασε ο καιρός να φύγω από τον κόσμο. Αγωνίστηκα τον ωραίο αγώνα, έτρεξα το δρόμο ως το τέλος, φύλαξα την πίστη. Τώρα πια με περιμένει το στεφάνι της δικαιοσύνης, που μ’ αυτό θα με ανταμείψει ο Κύριος εκείνη την ημέρα ο δίκαιος κριτής. Κι όχι μόνο εμένα, αλλά κι όλους εκείνους που περιμένουν με αγάπη τον ερχομό του.

 

Το «δευτερον βαπτισμα» ειναι το «βαπτισμα των δακρυων».

 

«Δεύτερον βάπτισμα», η «βαπτισμα των δακρυων» εἶναι καί λεγεται το μυστήριον τῆς Ἐξομολογήσεως ἤ μετανοίας. Το μυστήριον τοῦτο διετάχθη ὑπό τοῦ Κυρίου, ὅταν ἔδωκεν εἰς τούς μαθητάς του την ἐξουσίαν τοῦ λύειν και δεσμεῖν τάς ἁμαρτίας: «Ἄν τινων ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται» (Ἰωάν. κ,23).

Ὁ Νικηφόρος Θεοτόκης λέγει ὅτι «βαπτίζεται τοῦτο το βάπτισμα, ὅστις καθώς ὁ προφήτης Δαυίδ, κοπιάζει εἰς τον στεναγμόν αὐτοῦ και καθ’ ἑκάστην λούει την κλίνην και βρέχει την στρωμνήν αὐτοῦ διά τῶν δακρύων, ὅστις μιμεῖται την τοῦ Μανασσῆ ἐπιστροφήν και την τῶν Νινευιτῶν ἠλεημένην ταπείνωσιν, ὅστις τύπτων το στῆθος, λέγει τάς φωνάς τοῦ Τελώνου και κλαίει πικρῶς διά την ἁμαρτίαν αὐτοῦ, καθώς ὁ Πέτρος». Εἰς αὐτό το βάπτισμα ἀναφερόμενος ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης λέγει «και δάκρυον στάξαν, ἰσοδυναμεῖ τῶ λουτρῶ». (Λόγ. Περί μετανοίας).

Το βάπτισμα αὐτό ἀποδεικνύει την ἄπειρον εὐσπλαγνίαν τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀμαρτωλός ἐάν στενάξη, ἐάν μετανοηση, ἐάν ἔχυσε διά τάς ἁμαρτίας του δάκρυα, τότε ἔλαβε την συγχώρησιν τῶν ἁμαρτιῶν του και ἐβαπτίσθη διά τῶν δακρύων του. Ὅποιος ὅμως καταφρονεῖ αὐτό το βάπτισμα, ἐκεῖνος δεν ἔχει οὐδεμία ἐλπίδα σωτηρίας, ἐπειδή οὐδείς εἶναι ἀναμάρτητος, εὶ μη μόνον εἷς, ὁ Θεός.

Πόσοι χριστιανοί μετανοοῦν διά τάς ἁμαρτίας τους, ἐξομολογοῦνται, στενάζουν και ζητοῦν το ἔλεος τοῦ Θεοῦ; Πόσοι πηγαίνουν στην ἐξομομολόγησι και πόσοι ἐξομολογοῦνται καθαρά; Ἀλήθεια πόσο μακρυά ζοῦμε ἀπό την πραγματική μετάνοια; Ἀλλά «ἕως καιρόν ἔχομεν», ἄς ἀνανἠψουμε, ἄς μετανοήσουμε, ἄς ζητήσουμε το ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ὅσο ζοῦμε ἔχουμε καιρό να μετανοήσουμε. Νά ἀλλάξουμε τακτική. Να σβήσουμε τίς ἁμαρτωλές πράξεις.

 

Η μετανοια ειναι αναγεννησις της ψυχης

 

Ἡ αληθινη μετάνοια δεν ἔχει μόνον την ἀρνητικήν της πλευρά, δηλαδή την ἑκούσιαν ἄρνησιν τοῦ κακοῦ, ἔχει και την θετικήν. Εἶναι μία πορεία προς το ἄγαθόν, προς το τέλειον, προς τον Θεόν. Εἶναι μία ἐσωτερική μεταβολή και ἐπιστροφή τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι μία ἀναγέννησις τῆς ψυχῆς. Ἡ μετάνοια εἶναι μία μεταμόρφωσις, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ εἰς το ὄρος τῆς Μεταμορφωσεως, εἶναι ὁ φωτεινός δρόμος πού ὁδηγεῖ εἰς την αἰωνίαν πόλιν, την ἄνω Ἰερουσαλήμ.

Διά τοῦτο, ἄς ἀγαπήσουμε την μετάνοιαν, την καθαρή μετάνοιαν και ἐφ’ ὅσον ἀκολουθήσαμε τον ἄσωτο στο δρόμο τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τον Θεόν, ἄς τον ἀκολουθήσωμε και τώρα στο δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς, και ἄς παραδώσουμε ὅλον μας το εἶναι εἰς την ἄπειρον ἀγάπην τοῦ Θεοῦ, και τότε ὁ ἐλεήμων και φιλάνθρωπος Θεός θα μᾶς συγχωρήση τάς ἁμαρτίας. «Ἐάν ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν ὡς χιόνα λευκανῶ».

 

Ο Ἁγιος Ἰωάννης ο Χρυσόστομος λεγει

 

 «Τί ζητεῖ ὁ Θεός παρά σοῦ ἀδελφέ, πλήν τῆς σωτηρίας σου; Ἐάν ἐσύ ἀμελῆς και οὐ βούλει σωθῆναι, και τάς εὐθείας ὁδούς τοῦ Θεοῦ μη βαδίσαι και τάς ἐντολάς αὐτοῦ μη θέλεις ἐπιτελεῖν, σεαυτόν ἀποκτείνεις και σεαυτόν ἐκβάλλεις τοῦ θείου Νυμφῶνος».

 

Ο Αγιος Κυριλλος περί του αγιου Βαπτισματος

 

Ἡ Β΄ Μυσταγωγική Κατήχησις τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου Ἀρχιεπισκόπου Ἱεροσολύμων, πού ἔζησε τον 4^ον αἰῶνα, εἶναι ἀφιερωμένη στο μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος. Εἶναι ὁμιλία την ὁποία ἀπηύθυνε ὁ Ἅγιος προς νεοφωτίστους, μόλις  ἐξῆλθον ἐκ τῆς Ἱερᾶς Κολυμβήθρας. Το νόημα τῆς ὁμιλίας εἶναι ὅτι το Βάπτισμα εἶναι μία πρᾶξις ἀναπλάσεως (άνακαινίσεως) τοῦ ἀνθρώπου και ἀποβλέπει στην τελείωσι τῆς ἀνθρωπίνης προσωπικότητος. Με το βάπτισμα ὁ ἄνθρωπος ἐπανέρχεται στήν προπτωτική κατάστασι. Το βάπτισμα, εἰς το ὁποῖο μιμούμεθα τον Σταυρωθέντα και Ἀναστάντα Χριστόν, σημαίνει σύνδεσι τοῦ ἀνθρώπου με το δεύτερο και ἔσχατο Ἀδάμ, σημαίνει χριστοποίησι και θέωσι. Ἡ θέωσις τοῦ ἀνθρώπου και ἡ τελική του δόξα ἀρχίζει χωρίς ἀμφιβολία ἀπό το βάπτισμα. Ἀρχίζει ἀπό το παρόν διά να συνεχισθῆ στο μέλλον και να ἐπεκταθῆ εἰς τον ἔσχατον καιρόν, στην αἰωνιότητα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Οι χριστιανοι πρεπει να ευρισκωμεθα εις εγρηγορσιν, ητοι εις συνεχη μετανοιαν, διοτι οι εχθροι καραδοκουν.

 

Η αυριανη Κυριακή ονομάζεται «Κυριακή πρό των Φώτων». Είναι η Κυριακή που προηγείται της μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Αγίων Θεοφανείων ή Επιφανείων ή Φώτων. Το θέμα της εορτής των Θεοφανείων είναι η Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό απο τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και η φανέρωση του μυστηρίου της Αγίας Τριάδας που συνέβη κατά τη Βάπτιση του Κυρίου. Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα είναι απόσπασμα απο την δεύτερη προς Τιμόθεο επιστολή του αποστόλου των εθνών Παύλου. Απο μια πρώτη ανάγνωση δεν φαίνεται να έχει άμεση τουλάχιστο σχέση με τη μεγάλη εορτή που έρχεται. Ωστόσο στο τέλος της περικοπής ο Παύλος αναφέρεται στην «επιφανείαν αυτού (του Χριστού)».

Στην αρχή του αποστολικού αναγνώσματος ο απόστολος Παύλος απευθυνόμενος στο μαθητή του Τιμόθεο, τον καλεί να βρίσκεται σε πνευματική επαγρύπνηση και εγρήγορση. Οι εχθροί της Εκκλησίας καραδοκούν. Οι χριστιανοί πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση. Ιδιαίτερα δε όσον αφορά τον αόρατο πόλεμο που προέρχεται απο τον εχθρό της σωτηρίας μας, το διάβολο. Τον καλεί επίσης να κακοπαθήσει και να κάνει έργο ευαγγελιστού. Ο ευαγγελισμός των ανθρώπων, η διάδοση δηλαδή του χριστιανικού μηνύματος, κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Το ιεραποστολικό έργο σημαίνει διώξεις και πιθανόν μαρτύριο. Ωστόσο ο θείος Παύλος καλεί τον μαθητή του να εργαστεί για τη διάδοση του ευαγγελικού λόγου, με ότι και αν αυτό συνεπάγεται.

Ο Απόστολος των εθνών όμως, δεν εξαιρεί τον εαυτό του απο τα πιο πάνω. Αυτός πρώτος θα θυσιαστεί. Αναφερόμενος στον εαυτό του ο Παύλος, γράφει ότι ήρθε η ώρα να χύσει το αίμα του, να θυσιαστεί για τον Χριστό και την Εκκλησία. Αναφέρεται σαφώς στο επικείμενο μαρτύριο του, που συνέβη στη Ρώμη το 68 μ.Χ. Στη συνέχεια της περικοπής ο Παύλος αναφέρει τρία σημαντικά στοιχεία που πρέπει να διέπουν τον κάθε χριστιανό. Αναφερόμενος και πάλι στον εαυτό του γράφει ότι αγωνίστηκε τον καλό αγώνα, διέτρεξε μέχρι τέλους τον δρόμο και διαφύλαξε την πίστη. Ο καλός αγώνας είναι ο πνευματικός αγώνας. Ο δρόμος που διέτρεξε μέχρι τέλους, είναι κυρίως το ιεραποστολικό έργο. Είναι γνωστό ότι ο απόστολος Παύλος πραγματοποίησε τέσσερις αποστολικές περιοδείες, φτάνοντας μάλιστα μέχρι την Ισπανία. Και τέλος, διεφύλαξε ανόθευτη την πίστη του στο Χριστό. Αυτά λοιπόν πρέπει να διακρίνουν τον κάθε χριστιανό και ιδιαίτερα τους εργάτες του λόγου και του ευαγγελίου του Κυρίου.

Όποιος τηρήσει τα πιο πάνω, δίκαια πλέον θα αναμένει να του απονεμηθεί ο στέφανος της δικαιοσύνης, κατά τον Παύλο. Οι αρχαίοι Έλληνες στεφάνωναν τους αθλητές. Ο Χριστός στεφανώνει με τον στέφανο της δικαιοσύνης τον αγωνιζόμενο πιστό. Γι’ αυτό η Εκκλησία μας στο μυστήριο του γάμου και της ιεροσύνης ψάλλει το «Άγιοι μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες…, θέλοντας να τονίσει το στοιχείο τη θυσίας που υπάρχει στο γάμο και στην ιεροσύνη. Ο Κύριος θα απονείμει τα στεφάνια στους πιστούς κατά την ημέρα της κρίσεως (εν εκείνη τη ημέρα), δηλαδή  κατά τη Δευτέρα Του Παρουσία.

Τέλος, ο Παύλος αναφέρεται στην «επιφανείαν αυτού. Εννοεί εδώ πρωτίστως τον ερχομό του Κυρίου κατά τη Δευτέρα του Παρουσία, όταν θα έλθει για να κρίνει τον κόσμο. Εννοεί όμως εδώ και την εν σαρκί επιφανεία του Κυρίου. Ο Υιός και Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος και φανερώθηκε σε εμάς κατά τους έσχατους καιρούς. Η επιφανεία του Θεού έγινε με την ενσάρκωση του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος. Και κατά τη Βάπτιση του Κυρίου έγινε η φανέρωση της Αγίας Τριάδας. Ο Υιός βαπτίζεται στον Ιορδάνη ποταμό. Ακούεται η φωνή του Θεού Πατρός και το Άγιο Πνεύμα φανερώνεται «ωσεί περιστερά». Ο Θεός επέφανε στους ανθρώπους. Φανερώθηκε πλέον στην ανθρωπότητα. Και θα φανερωθεί και πάλι κατά την ημέρα της Κρίσεως.

Σε λίγες μέρες θα ακούσουμε το χαρμόσυνο μήνυμα της Βάπτισης του Κυρίου  και ότι κατά τη στιγμή εκείνη « … η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις…». Ο Θεός αποκαλύπτεται στους ανθρώπους. Γίνεται άνθρωπος «ινά ημείς θεοποιηθώμεν», κατά τον Μέγα Αθανάσιο. Βαπτίζεται στα νερά του Ιορδάνη απο τον μέγα προφήτη Ιωάννη και κατά τη Βάπτιση του Χριστού, αποκαλύπτεται το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

 

Μετανοια ειναι πορεια από το κατ  εικόνα στο καθ  ομοίωσιν, οπως λεγει ο μεγαλος δογματολόγος της Εκκλησίας μας αγιος Ιωαννης ο Δαμασκηνος

 

Το κήρυγμα της Εκκλησίας είναι, θα πρέπει πάντα να είναι, περί μετανοίας. Αυτό ήταν το κήρυγμα όλων των προφητών της Π. Διαθήκης έως του Τιμίου Προδρόμου, αυτό ήταν και του Χριστού.

Η μετάνοια δημιουργεί το κατανυκτικό κλίμα της ελεύσεως της βασιλείας του Θεού, της θεωρίας του Θεού, της συναντήσεως με Αυτόν.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ο Αγιορείτης, ο διαπρύσιος κήρυκας της χάριτος και του φωτός, λέγει χαρακτηριστικά πως η αληθινή μετάνοια είναι αρχή, μέση και τέλος της εν Χριστώ πνευματικής ζωής.

Όλοι μα όλοι έχουμε ανάγκη μετανοίας, γιατί ουδείς αναμάρτητος. Η πνευματική ζωή αρχίζει οπωσδήποτε με τη μετάνοια. Το έργο της δεν παύει ποτέ.

Ο Μ. Βασίλειος λέγει πως όλος ο ανθρώπινος βίος είναι προς μετάνοια. Ο ατελής άνθρωπος θέλει συνεχή αγώνα για να πλησιάσει τον Παντέλειο Θεό.

Ατέλεστος η τελειότητα θα πει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Δεν υπάρχουν νιρβάνα στην Ορθοδοξία, όπου παύεις τον αγώνα και επαναπαύεσαι μακάρια. Ο αγώνας είναι έως του τάφου, ασταμάτητος, αδιάκοπος.