ΠΑΤΕΡΙΚΟΝ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑ

 

 ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟΥ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΥ

ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ

Ότι οι μέλλοντες γενέσθαι αρχιερείς εξελέγοντο υπό των
μοναχών, και εγίνοντο πρώτον μοναχοί.

  Ω πόσον ευτυχείς και χρυσοί αιώνες υπήρξαν εκείνοι, καθ' ους επολιτεύετο εις την αγίαν του Χριστού Εκκλησίαν μία εξαίρετος και καλλίστη συνήθεια, το να εκλέγωνται δηλαδή από του σεμνού τάγματος των Μοναχών, όλοι εκείνοι, (εκτός ολίγων τινών, οίτινες δια το υπερβάλλον της αρετής, εκ λαϊκών αμέσως ανέβησαν εις προεδρίαν λαών.) όσοι έμελλον να αναβώσιν εις τους υπεροχικούς θρόνους της αρχιερωσύνης, και να εγχειρισθώσι προστασίαν ψυχών. Καθώς τοιαύτην τινά συνήθειαν εκκλησιαστικήν, αναφέρουσι μεν και τα πρακτικά της εν τη αγία Σοφία συνόδου. Όπου ο Καισαρείας, και ο Χαλκηδόνος είπον προς τον τοποτηρητήν του πάπα Ιωάννου ταύτα: << Εν τη Ανατολή είτις μή μοναχός εγένετο, ού γίνεται επίσκοπος, ή πατριάρχης.>> Και πάλιν. <<Εν τω καιρώ της τούτου (του Φωτίου δηλ.) αρχιερωσύνης, πολλοί συνεψηφίσθησαν, και κληρικοί, και μοναχοί.>> Αναφέρει δε ταύτην και ο ιστορικός Γεώργιος ο Κεδρηνός, και μάλιστα ο της εκκλησιαστικής ιεραρχίας άριστος εξηγητής, ο Θεσσαλονίκης, λέγω, ιερός Συμεών, λέγων. <<Η Εκκλησία τους περισσοτέρους των μελλόντων γίνεσθαι επισκόπων, μοναχούς ποιούσα πρότερον, ούτως επισκόπους καθιστά>> (Κεφ. σξς.)
 Συνήθεια βεβαίως ήτον αύτη, ή μάλλον ειπείν, νόμος αγιώτατος, νόμος δικαιότατος, και νόμος κοινωφελής. Αγιώτατος. Διότι εκείνοι δια των ασκητικών αγώνων, και του μοναδικού πολιτεύματος, πρώτον εκαθαρίζοντο, και τότε ήρχιζον να καθαρίζωσι τους άλλους. Πρώτον εφωτίζοντο, και ύστερον εφώτιζον. Πρώτον ετελειούντο, και ύστερον ετελείουν. Και συντόμως ειπείν, πρώτον ηγιάζοντο, και ύστερον ηγίαζον. Δικαιότατος. Διότι ενδυσάμενοι τους νικηφόρους φοίνικας κατά των παθών, δια μέσου των ασκητικών αγώνων, τότε εις βραβείον της νίκης, ελάμβανον το μέγα της αρχιερωσύνης αξίωμα. Καθυποτάξαντες το χείρον εις το κρείττον, ήτοι το σώμα εις το πνεύμα, και άρξαντες εαυτών δια της ακροτάτης φιλοσοφίας, τότε τω νόμω της δικαιοσύνης, υπέττατον άλλους, και εγίνοντο άρχοντες των λαών. Κοινωφελής. Διότι πεπληρωμένοι, τρόπον τινά, από του πλούτου των αρετών, εκ των διαυγών μαργαριτών των χαρισμάτων του αγίου Πνεύματος, από των διαφανεστάτων λίθων των της θείας χάριτος πολυφώτων ελλάμψεων, ομοιωθέντες τω Θεώ και Πατρί, όστις καλείται Επίσκοπος παρά Ιώβ. <<Και κτήμα υπαρχόντων αυτώ παρά του Επισκόπου (Ιώβ. κ. 29) (1). Και σύμορφοι γεγονότες της εικόνος του υιού αυτού>>. (Ρωμ. η. 20) κατά Παύλον ειπείν, του και αυτού καλουμένου Επισκόπου. <<Επεστράφητε γαρ φησι νύν επί τον ποιμένα και επίσκοπον των ψυχών ημών (Α' Πετρ. β. 25.) Και αναπλησθέντες αυτοί πρώτον, ως έφη ο αρεοπαγίτης Διονύσιος, του της θεώσεως δώρου, ή μάλλον ειπείν, προετοιμασθέντες πρότερον, και τοιούτοι γεγονότες, οίον ο Παύλος γράφει τον επίσκοπον λέγων.<<Δει ουν τον επίσκοπον ανεπίληπτον είναι, νηφάλιον σώφρονα, κόσμιον, φιλόξενον, διδακτικόν, μή πάροινον, μή πλήκτην, μή αισχροκερδή, αλλ' επιεική, άμαχον, αφιλάργυρον.>> (Α'. Τιμ. γ. 2) Και ίνα συντόμως είπω, αυτοί πρώτον Θεοί κατά χάριν γεγονότες, και ως αρχιερείς εις τα άγια των αγίων ιεραρχικώς τε, και τριαδικώς, κατά τον Σιναίτην Γρηγόριον, τω εν τριάδι Θεώ λειτουργήσαντες, δια της μυστικής, και υπερφυούς θεολογίας. Τότε δή τότε την προστασίαν αναδεχόμενοι των λαών, μετέδιδον εις αυτούς από του πλούτου των εαυτών χαρισμάτων, και πάντα εγίνοντο εις αυτούς, ιατροί. Φωστήρες. Οδηγοί. Σωτήρες. Θεραπεύοντες τους κατά την ψυχήν αρρωστούντας. Φωτίζοντες τους εσκοτισμένους. Οδηγούντες τους πεπλανημένους. Και σώζοντες, ή πάντας, ή τους πλείους, δια του λόγου της διδασκαλίας, και δια του παραδείγματος της εναρέτου ζωής αυτών.

                    

   (1) Τούτο το ρητόν ερμηνεύων ο σοφός Ολυμπιόδωρος, λέγει. <<Ακούοντες δε οι επίσκοποι, ως ο Θεός ταύτη κέκληται τη προσηγορία παρά τη Γραφή, τηρείτωσαν της προσηγορίας το αξίωμα, επαγρύπνως τα κατά την ποίμνην επισκοπούντες, και πίστει, και βίω ανεπιλήπτω, και διδασκαλία σεμνυνόμενοι μαθέτωσαν τις επίσκοπος ενθάδε ωνομάσθη, και εκείνου την εικόνα παντί τρόπω φιλοτιμείσθωσαν φορείν. Ώσπερ γαρ ο μιμησάμενος εικόνα βασιλικήν τιμάται, επί τω καλώς αυτήν μιμήσασθαι, τιμάται δε και τω αυτήν κεκοσμηκέναι. Ούτω μακάριος επίσκοπος ο νοήσας την αληθινόν Επίσκοπον, και ζηλών αυτόν, και γινόμενος ως εν ανθρώποις Θεός, και έχων Επίσκοπον τον ποιούντα αυτόν αληθώς εν Χριστώ Ιησού Επίσκοπον. Τούτου χάριν και ο θείος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης γράφων τω Επισκόπω Τριβουνιανώ, λέγει. <<Επίσκοπος εξ αυτού του ονόματος την οικείαν ωφείλει οικονομίαν επίστασθαι. Και τα, και τα, ποιείν. (Επιστολ. ρμθ')>>