Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 

 Ένα από τα βασικότερα καθήκοντα του Χριστιανού είναι το καθήκον της προσευχής. Η προσευχή είναι η τροφή της ψυχής. Χωρίς την προσευχή ο άνθρωπος νεκρούται ψυχικά, ενώ δια της προσευχής βαδίζει τον δρόμο προς τα άνω.
 << Η προσευχή είναι ενέργεια πίστεως, μάλλον δε πίστις άμεσος, φανέρωσις του βαπτίσματος, βεβαίωσις της ιδιότητος του Χριστιανού>> (Άγιος Γρηγόριος ο Σιναϊτης, Κεφάλαια πάνυ ωφέλιμα. Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, έκδοσις Παπαδημητρίου, τομ. Α, σελ. 51, κεφ. ριγ. σελ. 51)

Σκοπός της προσευχής

 Σκοπός της ζωής του ανθρώπου είναι η σωτηρία, τα μέλλοντα και ατελεύτητα αγαθά, η αιώνια ανάπαυσις της ψυχής. Προς τον σκοπόν αυτόν πρέπει να αγωνιζώμεθα συνεχώς. Απαιτείται και χρόνος ικανός και πολύς, αλλά και αγώνας σκληρός. Προπάντων χρειάζεται αδιάλειπτως προσευχή, δια να εκδιώξουμε από μέσα μας τον εχθρό και να ενοικήση εις την καρδία μας ο Χριστός. Ευρισκόμεθα ενώπιον του Κυρίου και όλη μας τη ζωή πρέπει να διερχώμεθα εν φόβω και τρόμω και με αγωνίαν μήπως αδόκιμοι φανώμεν, και όπως ενώπιον ενός βασιλέως ή άρχοντος στεκόμεθα με πολλήν προσοχήν, δια να μή αγανακτήση εναντίον μας ο άρχων, έτσι και ενώπιον του Θεού ιστάμενοι, πρέπει να έχωμεν όλην την ευλάβειαν και πολλήν φόβον και τρόμον. Προπάντων όταν ευρισκόμεθα εις τον Ναόν του Θεού και όταν είναι καιρός προσευχής και θείας Λατρείας.

Η δύναμις της προσευχής

 Το κείμενο που ακολουθεί είναι από το Απάνθισμα εκ της Φιλοθέου Αδελεχίας του Ευγενίου Βουλγάρεως.
 << Εν όσω αι χείρες του Μωϋσέως υψούνται προς τον ουρανόν και την εξ' ύψους αντίληψιν επικαλούνται, ο Αμαλήκ κατατροπούται υπό του λαού Ισραήλ. Όταν ο προφήτης ατονήσας καταβιβάση τας χείρας, ο Αμαλήκ επαναλαμβάνει δύναμιν και επικρατεί εν τη μάχη (Έξοδ. 17,11).
 Εν όσω καταγίνεται και επιμένει εις την προσευχήν ο χριστιανός, νικά τους εχθρούς της ψυχής αυτού, τον διάβολον, τον κόσμον και τα πάθη. Όταν αμελή την προσευχήν, οι ολέθριοι ούτοι εχθροί κραταιούνται, υπερισχύουσι και τον κατατροπούσι>>.

Η αδιάλειπτος προσευχή

 << Εκ της αδιαλείπτου προσευχής ο ασκητής φθάνει εις την πνευματικήν πτωχείαν. Αφού μάθη να ζητά διαρκώς την βοήθειαν του Θεού, βαθμηδόν χάνει την πεποίθησιν εις τον εαυτόν του... Η αδιάλειπτος προσευχή χειραγωγεί εις την εδραίωσιν της πίστεως...>> (Εκ του βιβλίου Νοερά Άθλησις, Γέροντος Κλήμεντος. Έκδοσις δευτέρα, Κατουνάκια 1978).
 Αδιαλείπτως παραμείνατε το όνομα του Κυρίου Ιησού κράζοντες, ίνα καταπίη η καρδία τον Κύριον και ο Κύριος την καρδίαν και γένηται τα δύο εν. Αλλά το έργον τούτο ούκ έστιν μιάς ημέρας ή δύο, αλλά χρόνου και καιρού πολλού. Πολλού γαρ αγώνος χρεία και χρόνου, έως ου εκβληθή ο εχθρός και ενοικήση ο Χριστός.
 Ούκ έστιν ημίν η πάλη προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τα πνευματικά της πονηρίας, ως λέγει η Γραφή. Οι ουν υποτασσόμενοι και σπουδάζοντες ευαρεστήσαι τω Κυρίω, οφείλουσιν εαυτούς εις πάντα ταπεινώσαι και θλιβήναι, ίνα μόνον επιτύχωσι των μελλόντων αγαθών και της ατελευτήτου αναπαύσεως.
 Παρακαλώ ουν υμάς, πρότερον του μεταλαβείν την τροφήν, δουλεύσατε και δεήθητε. Λέγει γαρ ο Προφήτης: <<Δουλεύσατε τω Κυρίω εν φόβω (τούτο είπεν εν καιρώ προσευχής) και αγαλλιάσθε αυτώ εν τρόμω>> (και τούτο είπεν εν καιρώ της τροφής). Ούκ είπεν εν γέλωτι και αδιαφορία, αλλ' εν φόβω και τρόμω. Τίς γαρ τολμήσει ποτέ βασιλέως παρόντος γελάσαι και αγανάκτησιν αυτώ επενεγκείν και τιμωρίαν;>> (Ασκητικά Μεγάλου Βασιλείου).

Ενεργός νοερά προσευχή

 Άνευ της ενεργού νοεράς προσευχής ουδείς δύναται να αποφύγη την ενέργειαν των παθών και την σύνθεσιν και σύγχυσιν των διαλογισμών, δια τα οποία θα υποστή βασανιστήρια κατά την ώραν του θανάτου και θα δώση απολογίαν κατά την φοβεράν Κρίσιν του Κυρίου.
 Η προσευχή του Ιησού (δηλαδή το Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού ελέησόν με τον αμαρτωλό) συγκαταλέγεται μεταξύ των μέσων των απαραιτήτων δια την επιτυχίαν εις την άσκησιν να πορεύεται τις κατενώπιον του Κυρίου. Το βασικόν ενταύθα έγκειται εις την προσοχήν εν τη καρδία και εις την επίκλησιν του Κυρίου, του πανταχού παρόντος.

Τι πρέπει να ενθυμήται ο χριστιανός

 <<Κάθε χριστιανός πρέπει πάντοτε να ενθυμήται, ότι είναι απαραίτητον εις αυτόν να ενωθή μετά του Κυρίου και Σωτήρος δι' όλης της υπάρξεώς του, είναι απαραίτητον να εγκατασταθή με την συγκατάθεσίν του. Αυτός ο Κύριος εντός του νοός και της καρδίας του. Όμως πρός την τοιαύτην ένωσιν μετά του Κυρίου - μετά την μετάληψιν του Σώματος και του Αίματος αυτού - το καλύτερον και ασφαλέστερον μέσον αποτελεί η νοερά προσευχή. Είναι μήπως υποχρεωτική ή εν λόγω προσευχή και δια τους κοσμικούς; Οπωσδήποτε είναι και δι' αυτούς, διότι κάθε χριστιανός, όπως ήδη ελέχθη ανωτέρω, είναι απαραίτητον να ενωθή μετά του Κυρίου εν τη καρδία, πρός τούτο δε συντελεί τα μέγιστα η προσευχή του Ιησού>> (Επίσκοπος Ιουστίνος, βλ. Η Νοερά Άθλησις ήτοι Περί Προσευχής του Ιησού, Έκδοσις δευτέρα υπό Γέροντος Κλήμεντος, σελ. 13).

Η προσευχή πρό του φαγητού

 Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας λέγει, ότι <<ο Κύριος εκπληρώνοντας το σχέδιο της θείας Οικονομίας, στρέφει τα μάτια του προς τον Ουρανό. Έτσι μας λέγει το ιερό Ευαγγέλιο για τον πολλαπλασιασμό των πέντε άρτων και των δύο ιχθύων. Και ύστερα με τα χέρια των μαθητών δίνει τροφή στους όχλους. Τούτο το έκαμε συμβολικά για μας. Γιατί αυτός δίνει τα πάντα με την άνωθεν ευλογία του Πατρός. Έτσι μαθαίνουμε και μεις, όταν αρχίζουμε το φαγητό και πρόκειται να κόψουμε το ψωμί, να στρέψουμε τα μάτια στον Θεό, έχοντας ανοικτά τα χέρια για να έλθη σ' αυτά η ευλογία του Θεού.
 Η ώρα του φαγητού, εφ' όσον αρχίζει και τελειώνει με προσευχή είναι ιερή. Το τραπέζι δεν είναι μόνο δια την σωματική ενίσχυσι, αλλά και δια την πνευματική. Διότι γύρω από το Τραπέζι του φαγητού αναπτύσσεται η ενότητα της οικογένειας, η οποία ενότητα προτυπώνει την ενότητα στην Βασιλεία του Θεού.
 Στα Μοναστήρια την ώρα του φαγητού διαβάζονται κατάλληλα ιερά αναγνώσματα, ώστε να τρέφεται και το σώμα και η ψυχή των μοναχών. Αυτό φανερώνει την ιερότητα της ώρας του φαγητού. Μας υπενθυμίζει ακόμη αυτό που τονίζει ο Απόστολος Παύλος: <<είτε τρώγομεν, είτε πίνομεν, προς δόξα του Θεού τα κάμνουμε>>.
 Τραπέζι χωρίς προσευχή μοιάζει με σταύλο ζώων, όπως λέγουν οι Πατέρες. Τα τραπέζια αυτά καταλήγουν σε μέθες και ακαταστασίες.
 Ακόμη και οι αρχαίοι στα τραπέζια τους έδιναν κάποια ιερότητα. Στην ΠΔ είναι αδιανόητη η χρήσις του φαγητού ή των άλλων υλικών αγαθών χωρίς προηγουμένως να ευλογηθούν.
 Η Εκκλησία μας έχει καθωρισμένες ευχές και ευλογίες για όλα τα υλικά αγαθά (σιτάρι, οπωρικά κλπ.). Το Πάτερ ημών πρό του φαγητού μας ενώνει με τον Θεό και την κτίση. Όλα τα αγαθά πρέπει να χρησιμοποιούνται όχι δια την καταστροφή (κατάχρησι), αλλά δια την οικοδομή των πιστών.

Τα δάκρυα

 <<Τα δάκρυα του (του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης) αθόρυβα ανέβλυζαν συνεχώς από τα μάτια του σαν δύο αστείρευτες πηγές>> (Φιλοθέου Κοκκίνου, Λόγος Εγκωμιαστικός).

Τα δάκρυα στην προσευχή

 <<Αν απέκτησες δάκρυα στην προσευχή σου, ο Θεός ήγγισε τους οφθαλμούς της καρδίας σου και ανέβλεψες νοερά, όπως ακριβώς ο τυφλός του Ευαγγελίου (Άγιος Μάρκος ο Ερημίτης). 

 ''ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΩΝ
ΙΕΡΟΜ/ΧΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
ΘΕΟΛΟΓΟΥ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ''