ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

 

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ

Ιεραποστολικον φυλλάδιον πνευματικης οικοδομης

 

Εκδιδεται υπό του Μητροπολιτου ΓΟΧ Μεσογαίας, Λαυρεωτικης καί Αχαρνων Κηρυκου Προεδρου του «Μητροπολιτικου Φιλοπτωχου Ταμείου», κατα το αρθρον 4 του  Καταστατικου του «Ιερου Φιλανθρωπικου Συνδεσμου Κληρικων Ακαινοτομητου Εκκλησίας (ΙΦΣΚΑΕΓΟΧ Ματθαιος ο Α΄)» ιδρυθεντος κατοπιν

της υπ  αριθμ.  207/6.7.95/19.7.95 Απόφασεως αυτου.  Διεθυνσις: Επισκοπείον Ιεράς Μονης Αγιας Αικατερινης Στρογγυλη, 4^ο χιλιόμετρο λεωφορου Κορωπίου - Μαρκοπουλου Αττικης.

 

Τευχος 19               Φεβρουάριος 2021

Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς  Ἀσώτου

(Α´ Κορ. στ´ 12-20)

Αδελφοί, πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾿ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾿ οὐκ ἐγὼ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος. Τὰ βρώματα τῇ κοιλίᾳ καὶ ἡ κοιλία τοῖς βρώμασιν· ὁ δὲ Θεὸς καὶ ταύτην καὶ ταῦτα καταργήσει. Τὸ δὲ σῶμα οὐ τῇ πορνείᾳ ἀλλὰ τῷ Κυρίῳ, καὶ ὁ Κύριος τῷ σώματι· ὁ δὲ Θεὸς καὶ τὸν Κύριον ἤγειρε καὶ ἡμᾶς ἐξεγερεῖ διὰ τῆς δυνάμεως αὐτοῦ. Οὐκ οἴδατε ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν μέλη Χριστοῦ ἐστιν; ῎Αρας οὖν τὰ μέλη τοῦ Χριστοῦ ποιήσω πόρνης μέλη; Μὴ γένοιτο. ῎Η οὐκ οἴδατε ὅτι ὁ κολλώμενος τῇ πόρνῃἓν σῶμά ἐστιν; «῎Εσονται» γάρ, φησίν, «οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν»· ὁ δὲ κολλώμενος τῷ Κυρίῳἓν πνεῦμά ἐστι. Φεύγετε τὴν πορνείαν. Πᾶν ἁμάρτημα ὃἐὰν ποιήσῃἄνθρωπος ἐκτὸς τοῦ σώματός ἐστιν, ὁ δὲ πορνεύων εἰς τὸἴδιον σῶμα ἁμαρτάνει. ῎Η οὐκ οἴδατε ὅτι τὸ σῶμα ὑμῶν ναὸς τοῦἐν ὑμῖν ῾Αγίου Πνεύματός ἐστιν, οὗἔχετε ἀπὸ Θεοῦ, καὶ οὐκ ἐστὲἑαυτῶν; ᾿Ηγοράσθητε γὰρ τιμῆς· δοξάσατε δὴ τὸν Θεὸν ἐν τῷ σώματι ὑμῶν καὶἐν τῷ πνεύματι ὑμῶν, ἅτινά ἐστι τοῦ Θεοῦ.

Απόδοση σε απλή γλώσσα

Αδελφοί, μερικοὶ μεταξύ σας λένε· «῞Ολα μοῦ ἐπιτρέπονται». Σωστά· ὅλα ὅμως δὲν εἶναι πρὸς τὸ συμφέρον. ῞Ολα μοῦ ἐπιτρέπονται, ἐγὼ ὅμως δὲν θὰ ἀφήσω τίποτε νὰ μὲ κυριέψει. Λένε ἐπίσης· «Οἱ τροφὲς προορίζονται γιὰ τὴν κοιλιὰ καὶ ἡ κοιλιὰ εἶναι καμωμένη γιὰ τὶς τροφές»· ὁ Θεὸς ὅμως θὰ τὰ ἀχρηστέψει καὶ τὸ ἕνα καὶ τὸ ἄλλο. Τὸ σῶμα δὲν ἔγινε γιὰ νὰ πορνεύουμε, ἀλλὰ γιὰ νὰ δοξάζουμε τὸν Κύριο, καὶ ὁ Κύριος θὰ δοξάσει τὸ σῶμα. Καὶ ὁ Θεὸς ποὺ ἀνέστησε τὸν Κύριο, μὲ τὴ δύναμή του θὰ ἀναστήσει κι ἐμᾶς. Δὲν ξέρετε ὅτι τὰ σώματά σας εἶναι μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ; Μπορῶ, λοιπόν, νὰ πάρω κάτι ποὺ εἶναι μέλος τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ τὸ κάνω μέλος τοῦ σώματος μιᾶς πόρνης; Ποτὲ τέτοιο πράγμα! ῍Η μήπως δὲν ξέρετε ὅτι αὐτὸς ποὺ ἑνώνεται μὲ μιὰ πόρνη γίνεται ἕνα σῶμα μαζί της; Γιατί, καθὼς λέει ἡ Γραφή, οἱ δύο θὰ γίνουν ἕνα σῶμα. ῞Οποιος ὅμως ἑνώνεται μὲ τὸν Κύριο, γίνεται ἕνα πνεῦμα μαζί του. Μακριὰ λοιπὸν ἀπὸ τὴν πορνεία! Κάθε ἄλλο ἁμάρτημα ποὺ μπορεῖ νὰ διαπράξει κανεὶς βρίσκεται ἔξω ἀπὸ τὸ σῶμα του· αὐτὸς ὅμως ποὺ πορνεύει βεβηλώνει τὸ ἴδιο του τὸ σῶμα. ῍Η μήπως δὲν ξέρετε ὅτι τὸ σῶμα σας εἶναι ναὸς τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος ποὺ σᾶς τὸ χάρισε ὁ Θεὸς καὶ βρίσκεται μέσα σας; Δὲν ἀνήκετε στὸν ἑαυτό σας· σᾶς ἀγόρασε ὁ Θεὸς πληρώνοντας τὸ τίμημα. Τὸν Θεὸ λοιπὸν νὰ δοξάζετε μὲ τὸ σῶμα σας καὶ μὲ τὸ πνεῦμα σας, ποὺ ἀνήκουν σ’ ἐκεῖνον.

Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα  (Λουκᾶ ιε´ 11-32)

Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην· ἄνθρωπός τις εἶχε δύο υἱούς. Καὶ εἶπεν ὁ νεώτερος αὐτῶν τῷ πατρί· πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Καὶ διεῖλεν αὐτοῖς τὸν βίον. Καὶ μετ᾿ οὐ πολλὰς ἡμέρας συναγαγὼν ἅπαντα ὁ νεώτερος υἱὸς ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν, καὶ ἐκεῖ διεσκόρπισε τὴν οὐσίαν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως. Δαπανήσαντος δὲ αὐτοῦ πάντα ἐγένετο λιμὸς ἰσχυρὸς κατὰ τὴν χώραν ἐκείνην, καὶ αὐτὸς ἤρξατο ὑστερεῖσθαι. Καὶ πορευθεὶς ἐκολλήθη ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκείνης, καὶἔπεμψεν αὐτὸν εἰς τοὺς ἀγροὺς αὐτοῦ βόσκειν χοίρους. Καὶ ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι, καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ. Εἰς ἑαυτὸν δὲἐλθὼν εἶπε· πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισσεύουσιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷἀπόλλυμαι! ᾿Αναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶἐρῶ αὐτῷ· πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶἐνώπιόν σου· οὐκέτι εἰμὶἄξιος κληθῆναι υἱός σου· ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου. Καὶ ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ.

῎Ετι δὲ αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχοντος εἶδεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ἐσπλαγχνίσθη, καὶ δραμὼν ἐπέπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ κατεφίλησεν αὐτόν. Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ υἱός· πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου, καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου. Εἶπε δὲ ὁ πατὴρ πρὸς τοὺς δούλους αὐτοῦ· ἐξενέγκατε τὴν στολὴν τὴν πρώτην καὶ ἐνδύσατε αὐτόν, καὶ δότε δακτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ ὑποδήματα εἰς τοὺς πόδας, καὶ ἐνέγκαντες τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν θύσατε, καὶ φαγόντες εὐφρανθῶμεν, ὅτι οὗτος ὁ υἱός μου νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε, καὶ ἀπολωλὼς ἦν καὶ εὑρέθη. Καὶ ἤρξαντο εὐφραίνεσθαι.

῏Ην δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ πρεσβύτερος ἐν ἀγρῷ· καὶ ὡς ἐρχόμενος ἤγγισε τῇ οἰκίᾳ, ἤκουσε συμφωνίας καὶ χορῶν, καὶ προσκαλεσάμενος ἕνα τῶν παίδων ἐπυνθάνετο τί εἴη ταῦτα. ῾Ο δὲ εἶπεν αὐτῷ· ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἥκει, καὶ ἔθυσεν ὁ πατήρ σου τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν, ὅτι ὑγιαίνοντα αὐτὸν ἀπέλαβεν. ᾿Ωργίσθη δὲ καὶ οὐκ ἤθελεν εἰσελθεῖν. ῾Ο οὖν πατὴρ αὐτοῦ ἐξελθὼν παρεκάλει αὐτόν. ῾Ο δὲ ἀποκριθεὶς εἶπε τῷ πατρί· ἰδοὺ τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι καὶ οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον, καὶ ἐμοὶ οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον ἵνα μετὰ τῶν φίλων μου εὐφρανθῶ· ὅτε δὲ ὁ υἱός σου οὗτος, ὁ καταφαγών σου τὸν βίον μετὰ πορνῶν, ἦλθεν, ἔθυσας αὐτῷ τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν. ῾Ο δὲ εἶπεν αὐτῷ· τέκνον, σὺ πάντοτε μετ᾿ ἐμοῦ εἶ, καὶ πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν· εὐφρανθῆναι δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει, ὅτι ὁ ἀδελφός σου οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε, καὶ ἀπολωλὼς ἦν καὶ εὑρέθη.

Απόδοση σε απλή γλώσσα

Εἶπε ὁ Κύριος τήν παραβολή· κάποιος ἄνθρωπος εἶχε δύο γιούς. ῾Ο μικρότερος ἀπ’ αὐτοὺς εἶπε στὸν πατέρα του· “πατέρα, δῶσε μου τὸ μερίδιο τῆς περιουσίας ποὺ μοῦ ἀναλογεῖ”· κι ἐκεῖνος τοὺς μοίρασε τὴν περιουσία. ῞Υστερα ἀπὸ λίγες μέρες ὁ μικρότερος γιὸς τὰ μάζεψε ὅλα κι ἔφυγε σὲ χώρα μακρινή. ᾿Εκεῖ σκόρπισε τὴν περιουσία του κάνοντας ἄσωτη ζωή. ῞Οταν τὰ ξόδεψε ὅλα, ἔτυχε νὰ πέσει μεγάλη πείνα στὴ χώρα ἐκείνη, καὶ ἄρχισε κι αὐτὸς νὰ στερεῖται. Πῆγε λοιπόν κι ἔγινε ἐργάτης σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς πολίτες ἐκείνης τῆς χώρας, ὁ ὁποῖος τὸν ἔστειλε στὰ χωράφια του νὰ βόσκει χοίρους. ῎Εφτασε στὸ σημεῖο νὰ θέλει νὰ χορτάσει μὲ τὰ ξυλοκέρατα ποὺ ἔτρωγαν οἱ χοῖροι, ἀλλὰ κανένας δὲν τοῦ ἔδινε. Τελικὰ συνῆλθε καὶ εἶπε· “πόσοι ἐργάτες τοῦ πατέρα μου ἔχουν περίσσιο ψωμί, κι ἐγὼ ἐδῶ πεθαίνω τῆς πείνας! Θὰ σηκωθῶ καὶ θὰ πάω στὸν πατέρα μου καὶ θὰ τοῦ πῶ· πατέρα, ἁμάρτησα στὸν Θεὸ καὶ σ’ ἐσένα· δὲν εἶμαι ἄξιος πιὰ νὰ λέγομαι γιός σου· κάνε με σὰν ἕναν ἀπὸ τοὺς ἐργάτες σου”. Σηκώθηκε, λοιπόν, καὶ ξεκίνησε νὰ πάει στὸν πατέρα του. ᾿Ενῶ ἦταν ἀκόμη μακριά, τὸν εἶδε ὁ πατέρας του, τὸν σπλαχνίστηκε, ἔτρεξε, τὸν ἀγκάλιασε σφιχτὰ καὶ τὸν καταφιλοῦσε. Τότε ὁ γιός του τοῦ εἶπε· “πατέρα, ἁμάρτησα στὸν Θεὸ καὶ σ’ ἐσένα καὶ δὲν ἀξίζω νὰ λέγομαι παιδί σου”. ῾Ο πατέρας ὅμως γύρισε στοὺς δούλους του καὶ τοὺς διέταξε· “βγάλτε γρήγορα τὴν καλύτερη στολὴ καὶ ντύστε τον· φορέστε του δαχτυλίδι στὸ χέρι καὶ δῶστε του ὑποδήματα. Φέρτε τὸ σιτευτὸ μοσχάρι καὶ σφάξτε το νὰ φᾶμε καὶ νὰ εὐφρανθοῦμε, γιατὶ αὐτὸς ὁ γιός μου ἦταν νεκρὸς καὶ ἀναστήθηκε, ἦταν χαμένος καὶ βρέθηκε”. ῎Ετσι ἄρχισαν νὰ εὐφραίνονται. ῾Ο μεγαλύτερος γιός του βρισκόταν στὸ χωράφι· καὶ καθὼς ἐρχόταν καὶ πλησίαζε στὸ σπίτι, ἄκουσε μουσικὲς καὶ χορούς. Φώναξε, λοιπόν, ἕναν ἀπὸ τοὺς ὑπηρέτες καὶ ρώτησε νὰ μάθει τί συμβαίνει. ᾿Εκεῖνος τοῦ εἶπε· “γύρισε ὁ ἀδελφός σου, κι ὁ πατέρας σου ἔσφαξε τὸ σιτευτὸ μοσχάρι, γιατὶ τοῦ ἦρθε πίσω γερός”. Αὐτὸς τότε θύμωσε καὶ δὲν ἤθελε νὰ μπεῖ μέσα. ῾Ο πατέρας του βγῆκε καὶ τὸν παρακαλοῦσε, ἐκεῖνος ὅμως τοῦ ἀποκρίθηκε· “ἐγὼ τόσα χρόνια σοῦ δουλεύω καὶ ποτὲ δὲν παράκουσα καμιὰ ἐντολή σου· κι ὅμως σ’ ἐμένα δὲν ἔδωσες ποτὲ ἕνα κατσίκι γιὰ νὰ εὐφρανθῶ μὲ τοὺς φίλους μου. ῞Οταν ὅμως ἦρθε αὐτὸς ὁ γιός σου, ποὺ κατασπατάλησε τὴν περιουσία σου μὲ πόρνες, ἔσφαξες γιὰ χάρη του τὸ σιτευτὸ μοσχάρι”. Κι ὁ πατέρας του τοῦ ἀπάντησε· “παιδί μου, ἐσὺ εἶσαι πάντοτε μαζί μου κι ὅ,τι εἶναι δικό μου εἶναι καὶ δικό σου. ῎Επρεπε ὅμως νὰ εὐφρανθοῦμε καὶ νὰ χαροῦμε, γιατὶ ὁ ἀδελφός σου αὐτὸς ἦταν νεκρὸς κι ἀναστήθηκε, ἦταν χαμένος καὶ βρέθηκε”.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

    Οι συνέπειες και τα αποτελέσματα της διασπάσεως μας από τον Θεό μας ακολουθούν σε κάθε μας βήμα .Το αίσθημα της ενοχής είναι το πιο συγκλονιστικό αίσθημα που μπορεί να νιώσει ένας άνθρωπος. Από οποιαδήποτε άλλη θύελλα μπορεί να γλυτώσει ο άνθρωπος ,από την θύελλα όμως που λέγετε έλεγχος της συνειδήσεως ποτέ.  

   Ο κόσμος αποφεύγει και μεταθέτει τον έλεγχο της συνειδήσεως. Ο Αδάμ μόλις αμάρτησε έτρεξε και κρύφτηκε. Και όταν τον βρήκε ο Θεός και ζήτησε ευθύνες μετέθεσε τις ευθύνες στην Εύα .

   Όποιος αρνείται τις ευθύνες χάνει τον Παράδεισο. Οδηγείτε στην αποτυχία .Τουναντίον, όποιος αναλαμβάνει τας ευθύνας του και λέει το «ήμαρτον» αυτός επανέρχεται στον Παράδεισο. Όποιος έχει την δύναμη να ομολογεί πραγματικά και όχι λεκτικά την ενοχή του αυτός λυτρώνεται, σώζεται. Παράδειγμα ο άσωτος που είπε: «ήμαρτον εις τον ουρανό και ενώπιον σου», ο ιερός Αυγουστίνος με τις «εξομολογήσεις» του ο Δαυίδ με τον πεντηκοστό ψαλμό «ελέησον με ο Θεός».

                                    ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΡΑΜΑ                                   

Στην παραβολή του Ασώτου κρύπτεται όλο το ανθρώπινο δράμα. Ἡ παραβολή τοῦ Ἀσώτου μᾶς ἐκφράζει ὅλους. Ὅλοι μας ἀσωτεύουμε σωματικά ἤ ψυχικά. Ὅλοι μας σπαταλοῦμε ἄσωτα ἤ διαθέτουμε ἐγωιστικά τίς σκέψεις μας, τίς ἱκανότητάς μας, τά χαρίσματά μας, πού μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός. Κανείς δεν μπορεῖ να ἐξαιρέση τον ἑαυτό του ἀπό αὐτή την παραβολή. Ἰδού το ἀνθρώπινο δρᾶμα. Ποῖος ὅμως ἔχει την δύναμιν να «ἔλθη εἰς ἑαυτόν»; Τότε θα εἶναι βέβαιον, ὅτι θα ἐξέλθη ἀπό το ἄνθρώπινο δρᾶμά του, και «ἀναστάς» θα πορευθῆ προς τον Πατέρα, τον Θεόν, πού τον περιμένει έναγωνίως.

Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Ἐκεῖ πού δεν φθάνει  ἡ ἀνθρώπινη λογική φθάνει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος πέφτει, ὁ ἄνθρωπος ἐπαναστατεῖ, ὁ ἄνθρωπος σπαταλᾶ τά πάντα και ὅμως ὁ Θεός θυσιάζεται για μᾶς. Ἰδού το θεϊκόν μεγαλεῖον. Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστίν. Ἀπό ἀγάπη ἄρχισε ἡ δημιουργία, με ἀγάπη συνεχίζεται καί με ἀγάπη θα τελειώση. Ἡ παραβολή τοῦ ἀσώτου παλαιότερον ἐλέγετο και «παραβολή τοῦ στοργικοῦ πατέρα». Διότι το κεντρικόν νόημα εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ στοργικοῦ πατρός, ὁ ὁποῖος δέχεται εἰς τάς ἀγκάλας του τον ἄσωτο και μετανοημένον υἱόν του.

Ἀδελφοί, ὅλοι ἀνήκουμε εἰς την τάξιν τοῦ ἀσώτου.

Ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος λέγει χαρακτηριστικά:

«Προσέχετε μη τυχόν και τολμήση κάποιος να πῆ, ὅτι δεν ἁμάρτησε. Ὁποιος το λέγει αὐτό, εἶναι τυφλός και ἀπατᾶ τον ἑαυτόν του μη γνωρίζοντας ὅτι ὁ σατανᾶς μπορεῖ να τον κυριεύη και με λόγους και με ἔργα, και με την ἀφή και με τούς λογισμούς. Ποιος μπορεῖ να καυχηθῆ, ὅτι ἔχει ἀγνή καρδιά και καθαρές ὅλες τίς αἰσθήσεις του; Κανένας δεν εἶναι ἀναμάρτητος, κανένας δεν εἶναι καθαρός, παρά μόνον Ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἄν και πλούσιος «ἐπτώχευσε» για μᾶς. Αὐτός μόνον   εἶναι ἀναμάρτητος, Αὐτός βαστἀζει  την ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου και δεν θέλει τον θάνατον τῶν ἁμαρτωλῶν, ἀλλά την σωτηρίαν τους. Προς Αὐτόν ἄς καταφύγουμε κι’ ἐμεῖς, γιατί ὅσοι ἁμαρτωλοί κατέφυγαν σ’ Ἐκεῖνος, ἐσώθησαν. Ἄς μη ἀπελπισθοῦμε λοιπόν ἀδελφοί διά την σωτηρίαν μας.

Οἱ χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι δεν ἔχουν συναίσθησιν τοῦ πραγματικοῦ ἑαυτοῦ των λέγουν, ὅτι δεν ἔχουν ἁμαρτίες. Ὁμως ἑαυτούς πλανοῦν. Διά τοῦτο ὅταν ἐξομολογὴται ὁ χριστιανός πρέπει να ἐξαγορεύη και να ὁμολογῆ τίς ἁμαρτίες του, άλλά και να ἔχη την συναίσθησιν τῶν ἁμαρτιῶν του. Ἄλλως κινδυνεύει να πέση εἰς ἕναν αὐτάρεσκον αὐτοθαυμασμόν και δεν θα μπορέση ποτέ να συνέλθη. Θα μένη κλεισμένος στον ἑαυτόν του. Δεν θα ἀποκτήση ποτέ την χάριν τοῦ Θεοῦ, διότι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἐπαναπαύεται «ἐπί τον ταπεινόν και ἡσύχιον και τρέμοντα» τού λόγους τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ἔχουμε το «γνῶθι σαυτόν» ταπεινωνόμεθα . Ταπεινωθῶμεν λοιπόν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ και ὡς ὁ τελώνης, και ὡς ὁ ἄσωτος, και ὡς ἡ πόρνη ἄς ἀνακράξωμεν: «ἥμαρτον εἰς τον οὐρανόν και ἐνώπιόν σου». «Ἱλάσθητί μοι Κύριε πολλαί γάρ αἱ ἀνομίαι μου», «Ἐλέησόν με ὁ Θεός κατά το μέγα ἔλεός Σου».